سید بهاء الدین حسینی هاشمی در گفت‌‌وگو با فارس، اظهارداشت: با توجه به اینکه برجام مصوبه سازمان ملل را دارد و هیچ کسی حق فسخ یک‌طرفه را ندارد، از نظر حقوق‌ بین‌الملل و روی کاغذ این توافق می‌تواند ادامه یابد اما آیا این توافق برای ایران مثمرثمر خواهد بود؟

وی افزود: طبق قانون مصوب 1996 کشورهایی اروپایی می‌توانند شرکت‌های خود را از تحریم‌های آمریکا مصون کنند و اگر تحریم شدند می‌توانند احقاق حقوق کنند. همه کشورهای اروپایی به خاطر وجهه بین‌المللی و منافع اقتصادی خود به دنبال ادامه برجام هستند. 

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اما به دلیل نکته نانوشته‌ای که وجود دارد، شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ اروپایی به معاملات دلاری و روابط با آمریکا وابسته هستند. بنابراین این شرکت‌ها به صورت غیرمستقیم تحت فشار آمریکا قرار می‌گیرند و این فشار باعث کاهش سطح روابط با ایران می‌شود.

وی با بیان اینکه اساس روابط شرکت‌ها منافع اقتصادی است و این منافع تعیین کننده سطح روابط است، گفت: دولت‌ها با یکدیگر ارتباط اقتصادی مستقیم برقرار نمی‌کنند بلکه روابط را شرکت‌های اقتصادی شکل می‌دهند. این شرکت‌ها به دلیل نگرانی از تهدید منافع اقتصادی خود، آمریکا را به ایران ترجیح می‌دهند؛ حتی اگر دولت‌‌شان بر ادامه همکاری با ایران تاکید کنند.

* قطع روابط شرکت دانیلی با ایران پس از سال‌ها همکاری

حسینی هاشمی با اشاره به همکاری چندین ساله شرکت دانیلی با صنعت فولاد ایران، ادامه داد: این شرکت هم‌اکنون به دنبال قطع روابط است زیرا منافع روابط این شرکت با شرکت‌های آمریکایی و اقتصاد این کشور بیشتر است و نگران کاهش منافع در صورت ادامه روابط با ایران است. دولت ایتالیا از این شرکت نمی‌خواهد روابط خود را با ایران قطع کند اما این شرکت به خاطر منافع خودش این اقدام را انجام می‌دهد.

وی با بیان اینکه در طول دوران بعد از توافق برجام، آمریکا همواره مانع اصلی اجرای تعهدات اروپا بود، گفت: اروپا در اجرای توافق مشکلی نداشت و اساسا اروپا بیشتر به دنبال کسب توافق با ایران بود اما آمریکا با موانع و مشکلاتی که در مسیر اجرا به وجود می‌آورد، برای شرکت‌ها و بانک‌ها رفع تحریم‌ها اثرگذار نبود. 

* هدف از توافق برجام جلوگیری از سنگ‌اندازی آمریکا بود

این کارشناس بانکی گفت: هدف از توافق برجام جلوگیری از سنگ اندازی آمریکا بود زیرا ایران با آلمان، ایتالیا، فرانسه، چین و روسیه مشکل خاصی نداشت و ندارد. حال وقتی آمریکا از برجام خارج شد، در واقع یک عضو توافق کننده خارج نشد بلکه عمود خیمه توافق برداشته شد. در این شرایط اگر اروپایی‌ها هم بخواهند با ایران روابط اقتصادی را گسترش دهند، مانع آمریکا در جلوی آنها قرار دارد. 

وی افزود: شرکت‌های بزرگی مانند ایرباس، بعضی قطعات محصولاتش را در آمریکا تولید می‌کند و اساسا شرکت‌های بزرگ سهامداران چند ملیتی دارند. بنابراین شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند با ایران روابط اقتصادی برقرار کنند و شرکت‌های کوچک هم در صورتی که روابط با ایران برای آن صرفه بیشتری داشته باشد، روابط خود را با ایران تقویت می‌کنند. 

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: برای تحریم بانکی، راحت‌ترین بهانه‌ای که می‌توانند بگیرند عدم مطابقت بانک‌های ایرانی با استانداردها و ریسک بالای برخی بانک‌های ایرانی است و به همین بهانه آن می‌گویند فقط به صورت نقدی می‌توانیم با شما کار کنیم و روابط در قالب تعهدی و اعتباری شکل نگیرد.

* آمریکا نمی‌تواند بانک‌های خارجی را جریمه کند اما مانع ایجاد می‌کند

وی در پاسخ به این سوال که پس از مهلت 180 روزه دولت آمریکا، اگر یک بانک اروپایی رابطه خود را با بانک‌های ایرانی ادامه دهد، چه مساله‌ای برای آن بانک به وجود می‌آید؟ آیا از سوی آمریکا جریمه خواهد شد، گفت: با توجه به اینکه پس از امضاء برجام تحریم‌ها با مصوبه سازمان ملل برداشته شد آمریکا نمی‌تواند بانکی را جریمه کند اما چون بانک‌های اروپایی روابط مالی با شرکت‌های آمریکایی دارند، آمریکا مزاحمت‌هایی برای بانک‌های اروپایی به وجود می‌آورد و یا شرکت‌های آمریکایی را ملزم به انتقال حساب‌ها از آن بانک‌ها به بانک‌های دیگر کند. 

حسینی هاشمی ادامه داد: درواقع در این شرایط وضعیت روابط بانکی در همین سطح موجود باقی می‌ماند. امروز هم آمریکا بانکی را به دلیل روابط با ایران جریمه نمی‌کند اما شرایطی را به وجود می‌آورد که آن بانک روابط خود را با ایران توسعه ندهد.