روزهداران باید حتماً مزاج و خلط غالب بدن خود را بشناسند و با در نظر گرفتن آن برنامه غذایی خود را تنظیم کنند؛ در این مطلب "تدابیر ویژه طب سنتی" برای وعده افطار و سحر روزهداران تشریح شده است.
به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ آب، روغن و نمک سه عنصر مهم تشکیل‌دهنده بدن آدمی هستند؛ این سه ماده اصلی مثلث الکیان نامیده شده که ریشه آن از 4 عنصر به‌نام مربع‌الطبایع اخذ شده است که اگر این سه عنصر درست باشد بدن انسان در "ماه صیام" سلامت و قدرتمند است.
اگر این سوال پیش آید که؛ چه کنیم در ماه مبارک رمضان مقاومتمان در برابر گرسنگی و تشنگی بیشتر شود؟ این موضوع فقط به این ماه اختصاص ندارد؛ بهتر است بپرسیم؛ چرا مقاومت‌ها کم شده است؟ چرا عمرهای بالای 120 سال به یک باره به زیر 50 سال و اخیراً به 40 سال کاهش یافته است؟
روغن نباتی‌های کنونی طبیعت سرد دارند؛ ما باید روغنی مصرف کنیم که طبیعت آن گرم باشد تا وقتی وارد بدن می‌شود با گرمای بدن سازگار باشد؛ روغن حیوانی، روغن زرد (که از شیر تهیه می‌شود) و روغن ارده کنجد همگی مزاجشان گرم و تر است.
روغن سرد هنگامی که در پخت‌وپز حرارت می‌بیند شروع به سخت شدن می‌کند و این ماده در کبد که گرمایش 39 تا 40 درجه است سخت می‌شود و ما در سونوگرافی کبد‌های چرب را به‌وضوح می‌بینیم؛ در واقع روغن سوخته در کبد رسوب کرده است در حالی که اگر روغن سالم مصرف کنیم آن چربی سوخته داخل کبد را حل کرده و از بین می‌برد.
در طب ایرانی اسلامی سفارش شده که غذای ارجح قلب، روغن و غذای کبد، نمک و غذای مغز، آب است؛ آن‌چنان است که دلیل کاهش قدرت حافظه در حال حاضر همین آلودگی آبهاست؛ اگر قلب‌ها مشکل دارند مصرف روغن بد منجر به آن است و ترانس روغن کمکی به ما نخواهد کرد بلکه فقط روغن‌های گرم هستند که با ذوب شدن به عروق راه پیدا می‌کنند و به بافت‌ها رفته و غذای آنها را تهیه می‌کنند.
متاسفانه برای بهداشتی کردن آب‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده مثل کلر و … به آن می‌افزایند که در آزمایشات بی‌ضرر به‌نظر نمی‌رسد؛ ریختن کلر، وایتکس، سولفات آلومینیوم و … در آب بسیار مضر است به آن دلیل که امروزه پزشکان در رشته انکولوژی (سرطان‌شناسی) بر این باورند که التهاب‌های مزمن منجر به سرطان می‌شود، آب‌های کلر‌دار و نوشابه‌های گاز‌دار این التهابات را تشدید می‌کنند.
همواره توصیه می‌شود که در ماه مبارک رمضان مواد قندی و غذاهایی با طبیعت گرم مصرف شود اما مصرف قند و شکر خود نیازمند تامل و کنترل است؛ نکته‌ای که در مورد شکر مطرح است، بحث تصفیه آن است که برای سفید کردن شکر در مرحله آخر، این عصاره تبدیل به ماده موثره می‌شود که بسیار قوی و خطرناک است کما اینکه بدون زدن این اسید و سفید کردن شکر، رنگ سرخ قبلی آن بسیار هم بهتر است ضمن آنکه "شکر سرخ" از بین برنده خلط سوداست یعنی از مالیخولیا، وسواس، سرطان و… پیشگیری می‌کند.
حال آنکه با تصفیه آن این خاصیت کاملاً دگرگون شده و شکر سفید مولد سودا است و در ضمن با این تغییرات و تبدیل ماده آن به ماده موثره می‌بینیم که مصرف ماده موثره به‌تنهایی باعث التهاب سلول‌های بدن می‌شود که به‌صورت مزمن منجر به سرطان می‌شود.
نوشابه هم به‌دلیل وجود مواد قندی از همین نوع است؛ به‌روی نوشابه‌ها نکته‌ای را متذکر می‌شوند که حداکثر استفاده از مواد قندی را ذکر می‌کنند این به آن معنا نیست که شما با خوردن این اندازه صدمه نمی‌بینید.
علم امروز با تمام پیشرفتی که داشته است و به برجستگی‌هایی که دانشمندان نائل شدهاند، انسجامی در ارائه آن نمی‌بینیم؛ در دانشگاه علوم پزشکی هرگز در مورد طبایع و بنیان طب سخنی گفته نمی‌شود؛ مصرف نوشابه به هیچ وجه مجاز دانسته نمی‌شود؛ نوشابه‌ها و ماء‌الشعیرها همگی گاز دارند.
علم جدید این نکته را بیان می‌کند و نیز در منابع کهن و در رساله‌ها هم علما می‌گویند: «فوت کردن و دمیدن به غذا مکروه است»، منظور گاز co2 است که هنگامی که از ریه شما بیرون می‌آید نباید در غذا دمیده شود؛ گاز co2 به سه نقطه از بدن آدمی حمله می‌کند: «مغز، استخوان و عضلات» که باعث کندی حافظه، پوکی استخوان و ضعف عضلات می‌شود.
اتفاق بد‌تر آن است که با آنکه با کمبود کلسیم مواجهیم، مغز در بخشی که باید بیندیشد آیا کلسیم لازم را در بدن دارد یا خیر، به‌لحاظ آسیبی که دیده است نمی‌تواند این نکته را دریابد و دستور به روده می‌دهد که اگر کلسیم در مواد غذایی هست آن هم جذب نشود چون کلسیم جداشده از بافت همگی به‌سمت جریان خون رفته و یک افزایش کاذب کلسیم ایجاد می‌کند چرا که به‌طور کاذب می‌اندیشد که کلسیم دارد و دلیل سنگ کلیه هم وجود این کلسیم‌های جذب‌نشده در خون است.
پذیرش سیستم غذا خوردن در ماه رمضان خیلی هم متفاوت و عجیب نیست چون اطبا از دیرباز نهار را در وعده‌های غذایی نمی‌گنجاندند؛ طی روز که روزه داریم به‌علت گرسنگی، حرارت بدن بالا می‌رود (به‌علت خالی بودن شکم حرارت به خارج کشیده می‌شود) و این حرارت در ذوب چربیها بسیار مفید و دوای درد چاقهاست! البته این گرما قطعاً برای روماتیسمی‌ها مفید است.
اما برای لاغرها شرایط متفاوت است؛ لاغرها باید مراقب باشند چرا که بدن ایشان گرم می‌شود و در نتیجه شاید لاغرتر شوند؛ برای جلوگیری از این روند باید از هر چیز که آنها را گرمتر می‌کند دوری کنند از آن جمله در معرض آفتاب قرار نگیرند، غذای فلفل‌دار و ادویه‌دار نخورند، برای مهزولین (لاغران) حتی دوش سرد و گرم هم ممنوع است ولی دوش ملایم خوب است.
غذاها باید آبدار، رطوبی و ملایم باشند؛ میوه‌های مصرفی هم در ماه مبارک رمضان نباید خشک باشد مثل برگه هلو بلکه میوه و سبزی تازه استفاده کنند همچنین بخورهای سرد برای محیط لاغران بسیار خوب و مناسب است؛ خوردن سحری برای افراد لاغر اجباری است! چون گرسنگی زیاد باعث گرمی بیشتر می‌شود و این گرما معده را مجبور می‌کند که رطوبات و اخلاط مفید بدن را پخش کرده و موجب بروز عوارض و بیماری در بدن شود.
اگر خیلی لاغر هستید از فعالیت‌های شدید در ایام روزه‌داری خودداری کنید و در مقابل افراد چاق اگر از غذاهای کم‌رطوبت استفاده کنند، لاغر می‌شوند.
نکته مهم و ضروری آن است که روزهداران باید حتماً مزاج و خلط غالب بدن خود را بشناسند و با در نظر گرفتن آن برنامه غذایی خود را تنظیم کنند.
سحری و افطار چه بخوریم
سحری را نباید با آب شروع کرد، مگر گرم‌مزاج‌ها (محرورین دموی یا صفراوی) که حتی مقداری آب سرد هم برایشان اشتها‌آور است اما هرگز یخ را در آب نیندازید، یخ در آب لقوه می‌آورد.
مصرف مواد شیرین هنگام سحر در اولویت است اما به‌شرطی که قندها و شیرینی‌های طبیعی باشد مثل خرما، عسل، شکر سرخ و حلوای طبیعی.
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرمایند: خرما چه خوش سحری است؛ خوردن کله‌پاچه، آبگوشت، سیرابی، گوشت، خورش‌های گوسفندی، فیله و … در این ماه برای سحر مفید است چرا که غذاهای چرب طبیعی از گرسنگی جلوگیری می‌کنند و در مقابل هرچه برنج کمتر بخورید بهتر است به‌جای آن نان سبوس‌دار بدون آرد غنی‌شده میل کنید.
کسانی که زیاد ضعف می‌کنند گاهی شربت عسل با زنجبیل بخورند و از مصرف سردی‌ها پرهیز کنند؛ مصرف یک قاشق چایخوری نمک طبیعی به‌هنگام سحر برای کسانی که زیاد دچار ضعف و تشنگی می‌شوند، بسیار مفید است.
هرگز در هنگام سحری، ماهی نخورید و کلاً گوشت‌های سرد را مصرف نکنید که عامل ضعف هستند؛ از غذاهای شکم‌پرکن، حجیم و فیبری مانند کاهو، میوه و آب میوه در سحری تناول نکنید بلکه از مرباها استفاده کنید؛ غذاهایی که هنگام سحر می‌خورید همگن باشند و اصلاً خوراک‌های خام و پخته را با هم میل نکنید.
کسانی که مبتلا به دیابت هستند می‌توانند هر شیرینی فراوری‌شده با عسل یا توت را در سحر میل کنند؛ در مورد عسل مانند مربا با عسل، کمپوت با عسل، شربت و حلوا با عسل و حتی فسنجان با عسل؛ در مورد توت مانند توت، شیره توت، حلوای توت و مربای توت.
خوردن خیلی از خوراکی‌ها همراه هم مضر است و همواره اطبا و حکما این نوع خوراکی‌ها را منع کرده‌اند از آن جمله است: مصرف شیر با میوه، ماهی با ماست، ماست و گوشت و خربزه با عسل، انگور و کله‌پاچه، سرکه با حلیم، چای با هندوانه.
بعد از سحری، خواب ممنوع است؛ قدما بعد از سحری بیدار بوده‌اند و فعالیت می‌کردند زیرا باید قبل از خواب مطمئن بود که غذای تناول‌شده از معده به روده گذر کرده باشد زیرا که معده انسان به‌خلاف روده در موقع خواب رفتن از فعالیت باز می‌ایستد و غذای مانده در آن عفونت می‌کند یا می‌گندد و علت طعم بد دهان یا آروغ بد بوی صبح‌گاهان همین امر است.
در وعده سحر، غذایی که به‌راحتی می‌گذرد، مصرف کنید مانند حلواارده عسلی، ارده عسلی، نمک، آب سالم، و نان سالم.
چای را ترک کنید چرا که مرکز تشنگی را خفه می‌کند و این خود هلاکت بی‌صدا به‌دنبال دارد؛ با توجه به تحقیقات در زمینه چای و ممنوع کردن آن باید متذکر شد که این چای جزو چای‌های ایرانی نبوده است و بسیاری از فرآورده‌هایی را که در فرهنگ و سفره ما وارد شدهاند، رد شده و مصرفشان ممنوع است.
از همه مهم‌تر آنکه حافظین صحت و تندرستی به‌هنگام افطار هرگز آب یخ نخورند؛ البته محرورین مخصوصاً کسانی که با مصرف آب خنک اشتها می‌یابند می‌توانند بعد از افطار با نمک آب خنک بنوشند؛ باید توجه داشت که حتی آب جوش هم مضر است چون حرارت معده را بیشتر می‌کند.
شروع افطار با نمک سالم طبیعی که در شرایط تجزیه قرار نگرفته تا املاح مهم چون پتاسیم خود را از دست دهد، آب جوشیده ولرم که اخلاط فاسد را دفع کند و بعد خرما بسیار خوب است و توصیه می‌شود.
در پایان غذا نیز مقدار بسیار کمی نمک بخورید البته امام صادق(ع) هم می‌فرمایند: "خرما و حلوا معده و جگر را پاک می‌کند و سردرد را از میان می‌برد".
این موارد را در ماه مبارک رمضان باید رعایت کرد:
ــ پرخوری نکردن در سحر
ــ عدم مصرف مواد غذائی خیلی شیرین، تند و شور
ــ استفاده از مواد غذائی تفه (بی‌مزه) مانند خورش کدو، کلم و بامیه …
ــ مصرف تنقلات بین افطار و سحر به‌هنگام بیداری مفید است
ــ تا چند روز مانده به ماه رمضان ساعات ناهار را کم‌کم به‌طرف عصر ببرید.
