در حالی که مردم کردستان رویای شیرین تبدیل شهرستان‌های مریوان و بانه به منطقه آزاد را در سر می‌پروراندند و به تحقق این وعده به زمین مانده دولت تدبیر و امید امیدوار بودند، با اجرای طرح جدید دولت در زمینه ساماندهی مرزها به کابوسی تلخ تبدیل شد.
این طرح در کردستان برای ارائه خدمت به 23 هزار و 392 خانواده مرزنشین در سه شهرستان بانه، مریوان و سروآباد پیش‌بینی شده و بانه با 311 روستا و 10 هزار و 65 خانوار بیشترین جمعیت مشمول این طرح را دارد.
استان کردستان 227 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد که در امتداد این مرز، مرزنشینان در قالب پنج معبر موقت مرزی مله خورد در سروآباد، گله سور و هنگ‌ژال در بانه و خانم شیخان و پیران در مریوان فعالیت داشتند اما با تصمیم اجرای طرح ساماندهی مرزها، این معابر تعطیل شدند.
با اجرای طرح مبادلات مرزی، فعالان اقتصادی می‌توانستند کالاهایی را که در ایران نمایندگی ندارد یا مشابه داخلی آنها تولید نمی‌شود وارد کشور کنند، اما فعالان اقتصادی شهرستان‌های مرزی کردستان به نرخ بالای گمرکی معترض شدند و دست از کار کشیدند و قطب تجاری کردستان فلج شد.
در اجرای طرح ساماندهی کولبران و معابر موقت مرزی دولت، دفترچه کوله‌بری مرزنشینان حذف و به جای آن برای سرپرست خانوارهای روستایی در شعاع 20 کیلومتری کارت الکترونیکی پیله‌وری صادر شود.
در کارت پیله‌وری، هر خانوار مرزنشین ماهانه 500 هزار تومان امکان واردات کالا از معابر مرزی را خواهد داشت و تاجران کالا در این سوی مرز، به ازای هر کارت بازرگانی، مبلغی را از محل تخفیف سود بازرگانی به پیله‌ور (همان کولبر قدیم) می‌دهد.
تعطیلی مرز، مانند بسته‌شدن رگ حیات شهرهای مرزی اقتصاد شهرستان‌های مریوان و بانه را فلج کرده است و اگر این تعطیلی مرز ادامه داشته باشد اقتصاد شهرستان‌های مریوان و بانه و در نهایت، استان کردستان دچار مرگ مغزی خواهد شد.
امروز بازارها، پاساژها و مغازه‌های فروش اجناس مریوان و بانه هرچند به ظاهر باز است، اما بر اساسگزارشات میدانی خبرنگار فارس همچنان تعطیل هستند.
بازاریان و اصناف شهرهای مریوان و بانه خواستار بازگشایی مرز هستند، مغازه‌داران بانه‌ای سفره‌های خالی پهن‌شده را به امید تغیر وضعیت در بازه زمانی یک هفته‌ای وعده مسوولان جمع کرده‌اند، اما اکنون بیش از دو هفته از نشست بازاریان با خسروتاج معاون وزارت صنعت، معدن و تجارت و حیدری، مدیرکل امور مرزی وزارت کشور می‌گذرد ولی هیچ خبری از برنامه دولت نیست.
به گزارش فارس بسته شدن معابر کولبری در بانه و مریوان وضعیت کسب مغازه‌داران این شهرها را کساد کرده است و مردم همچنان در انتظار رفع این مشکل هستند.
هرچند کولبران در مناطق مرزی با خطرات بسیاری مواجهند، به همین دلیل شاید بیمه می‌توانست، کمی از دغدغه آنان برای آینده خود و خانواده‌هایشان را کم کند، اما دولتی‌ها می‌گویند: بحث بیمه در این اصلاحیه‌ها دیده نشد چون کولبری شغل پایدار نیست و ما نمی‌خواهیم کولبری به عنوان شغل اصلی تلقی شود.
وضعیت کوله‌بران امروز از همیشه مبهم‌تر است
اما سوی دیگر این ماجرا، مرزنشینانی هستند که تنها وسیله امرار معاش آنها کولبری است، این مرزنشینان مخالفت‌هایی با طرح جدید دارند و از آینده نامبهم آن ناراضی هستند.
شورش جوانی است که چند سالی است کولبری می‌کند؛ وی می‌گوید: با انجام این طرح جدید ما باید کارتکولبری خود را به یک بازرگان بدهیم تا او از تخفیفات گمرکی بهره‌مند شود و در نهایت مقداری از تخفیف را به ما بدهد.
حالا سوال رضا این است که چه تضمینی هست که بازرگان عواید حاصل از کارت کولبری را به کوله‌بران عودت دهد؟
کاک رحیم هم که سال‌هاست در بازار بانه کسب و کار دارد، عنوان می‌کند: اگر این طرح اجرا و بر کالاهای وارده عواید گمرکی وضع شود، قیمت اجناس بانه هم همانند سایر نقاط ایران خواهد بود و عملاً دیگر بازار شهرهای مرزی مشتری نخواهد داشت.
آمارها می‌گویند، حدود 20 هزار نفر در کردستان کولبری می‌کنند، حالا این افراد که هرکدام بار یک زندگی را به دوش می‌کشند، به نظر می‌رسد امروز وضعیتشان از همیشه مبهم‌تر است و سردرگم و بیمناک از آینده هستند.
این رویداد، اگرچه می‌تواند نقطه عطفی در ارتقاء آنها و کرامت مرزنشینان و ساماندهی مبادلات مرزی با حذف کولبری باشد، اما مردم منطقه محروم کردستان، کوله‌بری پرمشقت را به راحتی پیله‌وری ترجیح می‌دهند.
یکی از نمایندگان بازار بانه می‌گوید: یکی از بزرگترین اشکالات طرح معابر کولبری از بین بردن کرامت و جایگاه انسانی بود که بازاریان بانه هم مخالف این طرح بودند و مرزنشینان هم به واسطه نداشتن شغل مناسب و منبع درآمد تن به کولبری دادند.
هیرش صالحزاده می‌افزاید: کولبری به نوعی به مرزنشینان تحمیل شد، چراکه دولت می‌توانست راه معابر را برای کولبران هموار کند، وسیله نقلیه در اختیار آنها قرار دهد که این ظلم بزرگی به حق مرزنشینان بود.
وی به طرح ساماندهی کولبری اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: قبل از اجرای طرح ساماندهی مبادلات مرزی قرار بود طرح ساماندهی کولبر اجرا شود و بحث بیمه کولبران، پرداخت تسهیلات و هموار کردن جاده‌های دسترسی مطرح بود و این مهم جزء شعارهای ریاست جمهوری بود که هیچ‌گاه اجرا نشد و رگ حیات زندگی مردم منطقه را هم با بستن معابر موقت قطع کردند.
این نماینده بازاریان بانه مطرح می‌کند: در بهمن‌ماه سال گذشته فرمانداری بانه جلسه‌ای در این خصوص برگزار کرد و اعلام کرد که با توجه به شرایط سیاسی کشور عراق بسته شدن مرزها از طرف عراق انجام شده و ایران در آن دخالتی نداشتند.
صالحزاده تشریح می‌کند: در سایر استان‌ها، کارخانه‌های کوچک و بزرگ برای اشتغال به کار مردم ایجاد شده است، اما کردستان هیچ سهمی از این سرمایه‌گذاری‌های بزرگ به خصوص در مناطق مرزی ندارد و وعده‌های دولت هم مبنی بر ایجاد توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در حد شعار بوده و عملا کاری انجام نشد.
این نماینده بازاریان بانه اضافه می‌کند: ضمن اینکه عوارض داخلی پرداخت می‌شد، کولبران هم از واردات کالاها توسط تجار تامین معاش می‌کردند و چرخ‌های زندگی آنها تا حدودی خوب می‌چرخید و مردم از این شرایط راضی بودند.
وی متذکر می‌شود: بیشتر بازاریان بانه به صورت چمدانی تجارت می‌کنند و توانایی خرید کانتینری ندارند و این در حالی است که زیرساخت‌های بازارچه سیرانبند بانه فراهم نشده طرح ساماندهی مبادلات مرزی را شروع کردند، اما این بازارچه ظرفیت روزانه 100 ماشین صادرات را ندارد.
تعطیلی معابر موقت مرزی کل مردم را با چالش مواجه کرده است
یکی دیگر از بازاریان شهر بانه خاطرنشان می‌کند: بازار بانه به خاطر وعده‌های اخیر مسوولان باز شد، اما تقریباً هیچ معامله‌ای در این بازارها انجام نمی‌شود، چراکه تقریباً مغازه‌ها خالی از اجناس شده است.
بختیار صالحی می‌افزاید: بسته شدن مرز به صورت جدی به مردم مرزنشین که هیچ شغل دیگری جز ارتزاق از این محل را ندارد فشار آورده است.
وی تصریح می‌کند: اگر تعطیلی مرز در مناطق دیگر کشور به معنی بیکار شدن کولبران است در شهر بانه اکثریت مردم را با چالش بیکاری مواجه کرده است.
وی عنوان می‌کند: مردم و مغازه‌داران در اعتراض به این مسئله سفره خالی در خیابان‌ها پهن کردند، بازار پویایی که طی سال‌های اخیر مرکز خرید مردم شده بود، الان به کما رفته است.
به گفته وی، تعرفه‌های طرح ساماندهی دولت در توان بازاریان مرزنشین نیست و این مسئله موجب نگرانی شده است، در ضمن درآمد حاصل از مرز هم شفاف‌سازی نمی‌شود، چون شاید ریالی از آن هزینه استان کردستان نشود.
صالحی یادآور شد: طبق وعده‌های آقای حیدری مدیرکل امور مرزی، وزیر کشور و یا سایر مسوولان استانی، باید طی یک هفته این مشکلات حل می‌شد، اما متاسفانه هیچ خبری از تحقق وعده‌های دولتمردان نیست.
وی متذکر می‌شود: مردم بانه و مریوان تاجر نیستند و هیچ شغلی جز کولبری و بازار ندارند، بنابراین این انتظار را از مسوولان داریم که به عنوان تاجر به ما نگاه نکنند.
با 500 هزار تومان کارت پیله‌وری نمی‌توان زندگی کرد
یکی از فعالان بازار شهر مریوان نیز با ابراز گله‌مندی از عدم تحقق وعده مسوولان در زمینه تعیین‌تکلیف وضعیت مرز، اظهار می‌کند: در طرح ساماندهی مبادلات مرزی، درآمد پیله‌وران با هزینه‌های بالای گمرکی همخوانی نخواهد داشت.
هیوا صالحی ادامه می‌دهد: تعرفه بالای گمرکی و برخی مصوبات غیرکارشناسی در این طرح وجود دارد که در نشست با آقای خسروتاج و حیدری خواستار بازنگری آن شدیم.
وی تاکید می‌کند: دولت قبل از اجرای این طرح باید تمام جوانب را ارزیابی می‌کرد چون با 500 هزار تومان کارت پیله‌وری که نمی‌توان زندگی کرد.
این فعال بازار مریوان می‌گوید: دولت با اجرای این طرح، از یک سو شرایط سخت زندگی را برای مردم مرزنشین به وجود آورده است و از سوی دیگر به وعده‌های پی‌درپی یک هفته‌ای عمل نمی‌کند.
این کاسب‌کار مریوانی نیز معتقد است که درآمدهای مرز عاید مرزنشینان نمی‌شود، در صورتی که باید برای رفاه و آسایش این مردم هزینه کنند که از اول پیروزی انقلاب تاکنون در حفاظت از کشورمان مرزداری می‌کنند.
محل هزینه‌کرد درآمدهای مرزی شفاف نیست
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج اظهار می‌کند: یکی از مزیت‌های اصلی اقتصاد استان کردستان بحث خدمات تجاری است که اعظم آن هم‌مرز بودن با اقلیم کردستان است.
سیدکمال حسینی مطرح می‌کند: 500 هزار نفر از مردم مرزنشین شامل کولبر، تجار، بازرگان و بخش حمل و نقل و ... به نوعی معیشت آنها از طریق مرز تامین می‌شود که شغل پرفراز و نشیب و بدون ثبات و متاثر از مسائل سیاسی است و این نگرانی همواره وجود دارد که با کوچک‌ترین تغییرات سیاسی مرز بسته می‌شود.
به گفته وی، پون‌های اقتصادی می‌تواند خیلی امنیت‌های سیاسی و رفاهی و اجتماعی به دنبال داشته باشد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج تاکید می‌کند: سیاسیون ما باید این موضوعات را در مباحث خود ببینند و از سیاست برای اقتصاد خرج کنند و در اقتصاد نیز رویکرد تولید صادرات و اشتغال را داشته باشیم، چراکه اولویت اقتصادی و اشتغال مهم‌ترین مسئله در کشور ماست.
حسینی اضافه می‌کند: برآیند رویکرد سیاسی باید توسعه اقتصادی و ارتباطات اقتصادی باشد و این مهم باید در مسائل مرزی بیشتر خود را نشان دهد و به نحوی عمل شود که در آینده ثباتی در مرزها حاکم باشد و معیشت مردم به بهترین شیوه تامین شود.
وی اضافه می‌کند: استان کردستان در بازه زمانی کوتاه نمی‌تواند به استان صنعتی تبدیل شود. کردستان به واسطه وجود 232 کیلومتر مرز مشترک با عراق یکی از مهم‌ترین دروازه‌های تجارت و ارتباطات اقتصادی با کشورهای دیگر است.
حسینی به شفاف نبودن درآمد مرز نیز انتقاد می‌کند و می‌گوید: اینکه این درآمد به حساب خزانه واریز می‌شود و یا اینکه در کجا هزینه می‌شود، شفاف نیست، نه تنها این درآمد صرف ایجاد زیرساخت‌ها در این مناطق نمی‌شود، هیچ اطلاع دقیقی در زمینه وجود ندارد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج خاطرنشان می‌کند: ما به عنوان نماینده بخش خصوصی این انتظار را داریم شفاف‌سازی‌های لازم در زمینه نحوه هزینه درآمدهای مرز انجام شود.
حسینی عنوان می‌کند: مردم از ما به عنوان نماینده بخش خصوصی خواسته‌اند که این موضوع را دنبال کنیم و ما نیز در قالب گفتمان، دیالوگ و ... برای حل این مشکل و خواسته بحق مردم تلاش خواهیم کرد.
وی اضافه می‌کند: قطعاً هدف دولت در اجرای طرح ساماندهی مرز ایجاد نارضایتی در بین مردم اما عدم کار کارشناسی در این طرح مشکلاتی پیش آورده که با گفتمان با نمایندگان اقتصادی مردم قابل حل است.
خبری که تا این لحظه هم اعلام نشد/مرزنشینان کردستانی منتظر خبرهای خوب باشند
استاندار کردستان سوم ماه جاری در گفت‌وگویی با پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری وعده داده بود که طی دو سه روز آینده خبرهای خوبی برای مرزنشینان غیور استان و ایجاد تحرک و پویایی در مرزها منتشر خواهد شد.
بهمن مرادنیا با بیان اینکه در چند روز گذشته جلسات مستمر و مفیدی با مقامات تصمیم گیرنده و مسئولان مرتبط با مسایل مرزی در تهران برگزار شده است گفته بود: در این دیدارها همه تلاش مسئولان بر این بوده است که یک راهکار دائمی و قانونی برای مبادلات مرزی پیدا شود.
وی تاکید کرده بود: همه در این مسئله متفق‌القول هستند که تجویز مسکن‌های مقطعی و کوتاه‌مدت دردی از مرزنشینان غیرتمند و شریف استان دوا نمی‌کند، بر این اساس باید یک راه‌حل اساسی و همیشگی برای ساماندهی مبادلات مرزی پیدا کرد.
نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس شورای اسلامی نیز تشریح می‌کند: معابر موقت مرزی و کولبری یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی مردم شهرستان‌های مرزی کردستان است.
منصور مرادی اضافه می‌کند: تجمیع مرزهای کولبری در قالب یک معبر دارای کد شناسه در هر شهرستان، موجب نارضایتی در بین کولبران و بازاریان در بانه و مریوان شده است، چراکه اکنون منبع درآمد آنها قطع شده است.
مصوبه دولت منافع مرزنشینان را به خطر انداخت
نماینده مردم سقز و بانه در مجلس نیز در این‌باره اظهار می‌کند: ارتزاق بیش از 80 درصد مردم این منطقه وابسته به درآمدهای مرزی است.
محسن بیگلری می‌افزاید: این مصوبه دولت منافع مرزنشینان را به خطر انداخت، به همین دلیل جزء اولین کسانی بودم که نامه استیضاح وزیر کشور را امضا کردم و در نطق‌هایم بحث مشکلات مرزنشینان را بیان کرده‌ام.
وی تصریح می‌کند: به عنوان نماینده مردم از دولت انتظار داریم که براساس وعده‌ای که به مردم این مناطق داده است، هرچه زودتر اصلاحیه این طرح را انجام دهد.
بیگلری ادامه می‌دهد: به جدی پیگیر این موضوع تا حصول نتیجه خواهیم شد، ضمن اینکه از مردم مناطق مرزی استان کردستان هم بخاطر آرامشی که در نحوه برخورد با این شرایط داشتند تقدیر می‌کنم.
اگرچه مردم مرزنشین استان کردستان به وعده‌های مسوولان دلخوش هستند و به خاطر عرق ملی و وفاداری به نظام اسلامی با چنین موضوعاتی مدارا می‌کنند، اما مسوولان هم باید متعهد باشند و سعی نکنند با وعده‌های سرکاری مردم را سرگرم نمایند.