«سندباد در سفر مرگ»؛ احمد شاملو؛ چشمه واقعه‌ی نخستین دم ماضی

حمیدرضا امیدی‌سرور،   3970224085

آیدا نمونه بارز زن فداکار و عاشقی بود که خود را وقف عشقش و همسرش (شاملو) ساخت و بی‌گمان اگر نبود آشنایی و ازدواج آنها، دستاوردهای ادبی شاملو در حوزه های مختلف چنین گسترده و پروپیمان نمی‌شد

واقعه‌ی نخستین دم ماضی

«سندباد در سفر مرگ»

مجموعه گفتگوهای احمد شاملو؛ بخش اول (1358-1342)

ناشر: چشمه، چاپ اول 1396

413 صفحه، 36000 تومان

 

****

 اهل حضور بود، نه از آن شاعران کنج عزلت گزین که نسبت به مسائل پیرامونشان منفعل هستند. مایه‌های سیاسی و اجتماعی آثارش نیز نشانه‌هایی از همین حضور و حساسیت‌های اوست. بحث انجام گفتگو که به میان می‌آمد از این فرصت برای بیان نظراتش به بهترین شکلی استفاده می‌کرد. به همین خاطر گفتگوهایی  که از او جا مانده اغلب خواندنی و پرمایه‌اند و به مذاق مخاطب خوش می‌آیند، بخصوص علاقمندان زندگی و شعر شاملو که قطعا در آنها مناسب حال خود نکات مختلفی خواهند یافت.

کتاب «سندباد در سفر مرگ» که به تازگی به همت نشر چشمه به بازار کتاب آمده، بخش اول مجموعه گفت و گوهای احمد شاملوست که حد فاصل 1342 تا 1358 انجام شده. چنان که پیداست بخش دوم کتاب نیز به گفتگوهای بعد از 1358 تا هنگام مرگ شاملو اختصاص خواهد یافت.

اما چرا از 1342؟ شان نزول این تاریخ چیست؟ آیا پیش از آن گفتگویی با احمد شاملو نشده؟ نکته جالب کتاب در همین جاست، شکل این مجموعه را که با نهایت دقت گرد هم آمده باید مدیون آیدا سرکیسیان همسر احمد شاملو بدانیم که تقریبا در همین سالها با هم آشنا شدند و سپس ازدواج کردند. گذشته از رابطه عاشقانه آنها که به‌ساحت شعر نیز کشیده شد. آیدا نمونه بارز زن فداکار و عاشقی بود که خود را وقف عشقش و همسرش (شاملو) ساخت و بی‌گمان اگر نبود آشنایی و ازدواج آنها، دستاوردهای ادبی شاملو در حوزه های مختلف چنین گسترده و پروپیمان نمی‌شد. نقش سازنده آیدا در زندگی شاملو نیازمند، بررسی و پژوهشی جدی است که مجال خود را می‌طلبد اما گرد آمدن گفتگوهای شاملو در این کتاب با این دقت و امانت خود به روشنی گواه جدیت آیدا نقشی بود که برعهده گرفته بود: از منشی، دستیار، همکار، تایپیست، نمونه خوان گرفته تا همسر و عشق زندگی او. به همین سبب شاملو از آیدا و حضور او در زندگی اش، در یکی از عاشقانه‌ترین اشعارش که در دهه پایانی عمر سروده،  به عنوان «واقعه‌ی نخستین دم ماضی» یاد کرده است.

 بگذریم کتاب حاضر با استفاده از آرشیو کاملی که آیدا در طول زندگی از گفتگوها، نوشته‌ها و حتی نظرسنجی هایی شاملو در آنها شرکت کرده بود و... جمع آوری کرده بود، منتشر شده است. بنابراین می‌توان مطمئن بود که از مقطع زمانی در نظر گرفته شده برای کتاب، باتوجه به حضور آیدا در زندگی شاملو، تقریبا چیزی از قلم نیفتاده است. یعنی افزون بر گفتگوها، حتی اگر پرسشی در قالب نظرسنجی از چهره‌های صاحب نام  مطرح شده، پاسخ شاملو در این کتاب آمده است.

در این کتاب چهل و چهار گفتگو با احمد شاملو گرد هم آمده، در سه تای آنها خود شاملو وظیفه گفتگو کننده را نیز به‌عهده داشته که عبارتند از: گفت‌وگوهای احمد شاملو با منصوره حسینی، صدرالدین الهی و ژاله سام  و چهار مورد از گفتگوها هم از همان پرسش های تک سوالی ست مثل مهمترین رویداد هنری سال و یا بهترین کتابی که در سال گذشته خوانده‌اید که در این مورد چون مصادف بوده با ایام حافظ پژوهی شاملو  در سال 1351 او به واگویه کردن اهمیت و عظمت شعر حافظ پرداخته است و از فیلم «پستچی» ساخته‌ی داریوش مهرجویی نیز به عنوان رویداد مهم سینمایی نام برده است.

گفتگوها براساس تاریخ انتشارشان مرتب شده‌اند و نام نشان منبع و تاریخ انجام و حتی نام گفتگو کننده ها نیز ذکر شده است. به عبارتی خط و ربط کار کاملا مشخص بوده و به شکلی کار شده که علاوه بر علاقمندان پرشمار احمد شاملو، می تواند در حوزه خود، مورد استفاده پژوهشگران شعر معاصر نیز قرار بگیرد. گفتگوها به مناسبت های مختلف و از موضوعاتی متنوع برخوردارند. از حکایت شعر و شاعری و دیدگاه های شاملو درباره شاعران جدید و قدیم و یا پژوهش در زمینه فرهنگ عامه گرفته تا میزگردی درباره ترجمه در ایران و یا نظرسنجی به بهانه مرگ پیکاسو و یا آزادی زن ایرانی و... این تنوع به روشنی نشان می‌دهد که خواننده کتاب حاضر نکات خواندنی و جذاب درباره شاملو و همچنین دیدگاه‌ها و اندیشه‌هایش فراوان خواهد یافت و با وجوه متفاوت کار شاملو، از شاملوی شاعر گرفته، تا شاملوی مترجم، شاملوی شیفته فولکلور و پژوهشگ فرهنگ عامه و...

آرشیو گردآوری شده توسط آیدا از شاملو و درباره شاملو، منبع با ارزشی است که در خانه بامداد نگهداری می شود، خوشبختانه  نشر چشمه در دو سه سال اخیر توانسته در همکاری با آیدا کتابهای ارزشمندی را با استخراج از این منبع بارزش به علاقمندان شاعر بزرگ معاصر ارائه کند، از نکتاب امید آقتابی من که شامل نامه‌های شاملو به پسرش سامان بود، تا مثل خون در رگ های من که نامه عاشقانه شاملو به آیدا را شامل می و کتاب حاضر که جلد دیگری نیز خواهد داشت، امیدواریم که این روند همچنان ادامه داشته باشد تا علاقمندان پرشمار این شاعر بیش از پیش با زندگی و شعر او از پنجره‌ای چنین نزدیک، آشنا شوند.

yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های دیروز

  1. اقدام عجیب سفیر ایران در باکو/ برای عزت ایران استعفا دهید              

  2. اول، بساط دلالی باید جمع شود

  3. وکیل رسمی دادگستری به اتهام اخذ رشوه دستگیر شد  

  4. بذرپاش: امسال هر ماه افتتاح مسکن داریم

  5. سقف دریافتی ماهیانه کارمندان دولت ۷۰ میلیون تومان شد

  6. جریمه تخلفات حادثه ساز ۵ برابر شد/ اعمال از هفته آینده            

  7. ابابیل ۵، از آخرین دستاورد‌های قدرت پهپادی جهان

  8. تعرفه‌های پزشکی ۱۴۰۳ قابلیت اجرایی ندارد/ مصوبه دولت اصلاح شود  

  9. انتظار ۹ساله برای اصلاح هزینه تخلف رانندگی/تغییری برای حفظ جان مردم

  10. ایران بر سکوی بریکس/ دستاوردهای پولی، مالی برای ایران چیست؟  

  11. عکسی از سیدمحمد خاتمی در مراسم ترحیم زهرا شجاعی/ این وزیر دولت رئیسی هم آمد

  12.   طحان‌ نظیف: لایحه عفاف و حجاب هنوز به تأیید شورای نگهبان نرسیده است  

  13.  مالیات ارزش افزوده ۱۰ درصدی ابلاغ شد

  14. هیچ خوداظهاری یا مدرکی دال بر بیماری روحی دکتر بخشی در دست نبود/ علت مرگ این پزشک مشخص نیست  

  15. پوتین: اف-۱۶‌های اوکراین در همه‌جا هدف مشروع هستند، حتی کشورهای دیگر

پربحث‌های هفته

  1. اقدام عجیب سفیر ایران در باکو/ برای عزت ایران استعفا دهید              

  2. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

  3. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

  4. عوامل توهین کننده به نظام و مقدسات اسلامی دستگیر شدند

  5. جلاد، به پایان سلام کن!

  6. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

  7. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

  8. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

  9. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

  10. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

  11. اول، بساط دلالی باید جمع شود

  12. انتقام از پوتین؟

  13. وکیل رسمی دادگستری به اتهام اخذ رشوه دستگیر شد  

  14. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

  15. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

  16. بذرپاش: امسال هر ماه افتتاح مسکن داریم

  17. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

  18. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

  19. مردم طلای دست دوم خریداری نکنند

  20. سقف دریافتی ماهیانه کارمندان دولت ۷۰ میلیون تومان شد

  21. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

  22. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

  23. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

  24. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

  25. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

آخرین عناوین