شکل زیر منحنی 3 بعدی مصرف انرژی الکتریکی در طول سال 1395 را نشان می‌دهد که در طول سال 96 با رشدی 6 تا 8 درصدی مواجه شده؛ اما روند کلی مصرف، به همین منوال است.

همانگونه که در نمودار بالا مشخص است، حداکثر بار مصرفی شبکه سراسری برق در بازه تیر و مرداد ماه سال حادث می‌شود و نقاط بحرانی مصرف با رنگ قرمز مشخص شده است.

شبکه سراسری برق کشور در سال گذشته (سال 96) در ماه های تیر و مرداد پرفشارترین شرایط دوران تاریخ خود را سپری کرد. بر اساس گزارش‌های مرکز کنترل برق کشور (دیسپاچینگ ملی) روز یکشنبه 8 مرداد ماه در ساعت 14 و 45 دقیقه نیاز مصرفی معادل 55 هزار و 443 مگاوات ثبت شد.

بررسی پیک سالانه مصرف برق در طی یک دهه اخیر نشان می دهد همواره پیک مصرف برق در دو ماهه تیر و مرداد رقم می خورد که بیشتر ناشی از مصرف برق در وسایل سرمایشی است.

طبق مطالعات صورت گرفته در خصوص منحنی تداوم بار سالیانه (Load Duration Curve) که مکمل منحنی بالا است، مجموع نقاط بحرانی در طول سال بالغ بر 200 ساعت است. یعنی در مجموعِ 1488 ساعتِ دوماهه تیر و مرداد، در حدود 200 ساعت مصرف برق بالاتر از بقیه ساعتهای این ماه است. مصرف برق در این 200 ساعت در چند سال اخیر به بالای 50 هزار مگاوات رسیده و به این 200 ساعت، به اصلاح 200 ساعت بحرانی می گویند.

در طی سالهای 95 و 96، در این 200 ساعتِ بحرانی، میزان تقاضای مصرف برق بیش از توان عملی تولید بوده که با سیاست ها و برنامه های پیک سایی و مدیریت بخش تقاضا، این میزان مصرف به مقدار سر به سر با تولید و یا کمتر از ظرفیت عملی تولید رسیده و کشور از بروز خاموشی، ایمن نگه داشته شده است.

علیرضا احمدی یزدی معاون دفتر مدیریت مصرف شرکت توانیر در این خصوص گفت: در تمام دنیا علی‌الخصوص در کشورهای پیشرفته با استفاده از برنامه‌های پاسخگویی بار (Demand Response Programs) نسبت به کنترل بار در ساعات بحرانی اقدام می‌کنند.

وی افزود: برنامه‌های پاسخگویی بار در 2 محورِ برنامه‌های تشویق محور و برنامه‌های تعرفه محور وجود دارد که در برنامه‌های تشویق محور همانگونه که در ایران از 10 سال گذشته در حال اجرا است، با ابزارهای تشویقی و ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای مشترکین دیماندی از پتانسیل این مشترکین برای کنترل بار در 200 ساعت بحرانی استفاده شده است، مشابه این برنامه‌ها در اکثر کشورهای پیشرفته مورد استفاده است.

احمدی یزدی تصریح کرد: در خصوص برنامه‌های تعرفه محور، این برنامه‌ها براساس تغییر تعرفه و در نظر گرفتن جرائمی برای مصرف در ساعات بحرانی شبکه، نسبت به کنترل بار شبکه اقدام می‌شود، نکته قابل توجه در اجرای این برنامه‌ها داشتن تعرفه با قیمت تمام شده است و نرخ تعرفه براساس نرخ‌های بورس انرژی که براساس عرضه و تقاضا کشف می‌شود، تعیین می‌گردد؛ لذا اجرای این برنامه‌ها با توجه به ساختار کنونی تعرفه‌ها که بر مبنای تخصیص یارانه بوده در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

وی ادامه داد: شرکت توانیر با وضع مشوق‌های مالی برای مشترکینی که پتانسیل همکاری در برنامه‌های کنترل و کاهش بار پیک شبکه سراسری را دارند، اقدام به مدیریت بار پیک می‌کند.

معاون دفتر مدیریت مصرف شرکت توانیر خاطرنشان کرد: برنامه‌های پاسخگویی بار تشویق محور در حال اجرا در ایران کاملاً منطبق با برنامه‌های در حال اجرا در کشورهای پیشرفته دنیا بوده که با ایجاد مشوق‌های مالی باعث همکاری مشترکین می‌شود، به طوری که در طی چندین سال اجرای این برنامه‌ها به راحتی بدون انجام هزینه‌های اضافه و گزاف توانسته‌ایم به خوبی مصرف برق را کنترل کنیم.

200 ساعت بحرانی مصرف برق کشور به نسبت 8760 ساعت طول سال مقدار بسیار کمی از نظر زمانی است. در این 200 ساعت حداقل مقدار 4800 مگاوات اختلاف بار با دیگر ساعات وجود دارد که قطعاً با توجه به کمبود سرمایه موجود در ایران، احداث این مقدار تاسیسات برای استفاده فقط 200 ساعت در سال دارای توجیه فنی و اقتصادی ندارد. این هزینه همان هزار میلیارد تومانی است که وزیر نیرو از هزینه کردن آن برای گذر از 200 ساعت بحرانی مصرف برق یاد کرده است.