رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش علت اصلی این مصوبه را «کاهش استرس» و «بازگرداندن نشاط به 7.5 میلیون دانش‌آموز ابتدایی» دانست و گفت: «اثرات مثبت این تصمیم برای دانشآموزان بسیار زیاد است و کمترین آن کاهش استرس و فضای مخرب رقابت برای ورود به مدارس خاص است و بدین ترتیب 7.5 میلیون دانش‌آموز دوره ابتدایی از قید استرس هرگونه آزمون ورودی مدارس آزاد می‌شوند».
ذکر این دلیل، سوالات متعددی در ذهن ایجاد می‌کند:
اولین سوال این است که آیا در سال‌های اخیر پژوهشی در کشور انجام شده است که نشان دهد استرس در تعداد قابل توجهی از دانشآموزان مقطع ابتدایی بیش از حد طبیعی آن است یا خیر؟
در صورتی که برخی از معلمان و مدیران مدارس مقطع ابتدایی اعتقاد دارند که بعد از اجرای طرح ارزشیابی توصیفی به دلیل کم شدن بیش از حد استرس، تلاش دانشآموزان برای آموختن بسیار کمتر از گذشته شده است.
سوال دوم آن است که آیا واقعاً یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت نظام آموزشی ایران در مقطع ابتدایی استرس شدید دانشآموزان است؟
ایران از دهه 70 تاکنون در آزمون‌های جهانی تیمز و پرلز شرکت می‌کند و تقریباً همیشه در رتبه‌بندی کشورها جزو 10 کشور آخر بوده است. سوال اساسی اینجاست که آیا بعد از گذشت بیش از 35 سال، هیچ پژوهشی برای بررسی علل نتایج بسیار ضعیف در این آزمون‌ها انجام شده است؟ اگر آری، آیا اصلاً چیزی به نام استرس بیش از حد دانشآموزان در این علل وجود دارد؟
سوال سوم آن است که در صورت وجود استرس بیش از حد در تعداد قابل توجهی از دانشآموزان ابتدایی و مطرح شدن این موضوع به عنوان یکی از عوامل تضعیف نظام آموزشی در مقطع ابتدایی، آیا پژوهشی صورت گرفته است که علل این استرس چیست و آیا در آن پژوهش، آزمون ورود به مدارس سمپاد و نمونه دولتی به عنوان دلایل اصلی مطرح شده است؟
سوال چهارم آن است که فرض کنیم مسئولان شورای‌عالی آموزش و پرورش با انجام پژوهش‌هایی به این نتیجه رسیدند که آزمون‌های سمپاد و نمونه‌دولتی یکی از علل اصلی اُفت کیفیت در مقطع ابتدایی است! در این صورت آیا روش حل این مشکل حذف مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی است؟ اگر مشکل از روش پذیرش است، منطقاً باید روش را اصلاح کرد نه اینکه با حذف مدارس، صورت مسئله را پاک کرد.
امیر بادپا پژوهشگر حوزه آموزش و پرورش در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه حذف مدارس سمپاد از متوسطه اول در بلندمدّت هزینه قابل توجهی برای کشور خواهد داشت، گفت: «تا پیش از این در کشور تنها برخی مدارس معدود دولتی و غیردولتی و در کنار آن مدارس سمپاد امکان دسترسی به آموزش با کیفیت را در اختیار دانشآموزان قرار می‌دادند و با حذف گروه دوم از چرخه رقابت در بلندمدت ساختار نخبگانی کشور دگرگون خواهد شد».
وی ادامه داد: «البته در حال حاضر نیز متمول بودن خانواده در راهیابی دانش‌آموز به مدارس استعداد درخشان و نمونه‌دولتی بی‌تاثیر نیست اما باز هم در این‌گونه مدارس، مخصوصاً در مناطق محروم و شهرهای کوچک نیز افرادی از خانواده‌های محروم نیز وجود دارند که با اجرایی شدن این مصوبه امیدشان برای اثرگذاری در جامعه به حداقل خواهد رسید؛ هرچند مدارس سمپاد هم شهریه‌ای دریافت می‌کنند اما این‌گونه نیست که در صورت فقر مالی دانش‌آموز با استعداد اخراج شود».
*آثار مخرب مدارس سمپاد برای مدارس غیردولتی!
حال سوال اینجاست که با تمام این امّا و اگرها چرا باید مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی در مقطع متوسطه اول حذف می‌شدند؟ شاید بتوان یک پاسخ این سوال را در گزارش 100 روزه وزارت آموزش و پرورش دولت یازدهم جستجو کرد.
در این گزارش یکی از مشکلات موجود وزارت آموزش و پرورش در بخش مشارکت‌های مردمی و مدارس غیردولتی، «توسعه بی‌رویه مدارس نمونه دولتی و مدارس پرورش استعدادهای درخشان در مناطق مختلف کشور بدون توجه به تاثیر مخرب آن بر سرمایه‌گذاری موسسان مدارس غیرانتفاعی» عنوان شده است. یعنی صراحتاً «مدارس نمونه دولتی و مدارس پرورش استعدادهای درخشان» جزو عناصر مخربی برای موسسان مدارس غیردولتی شناخته شده‌اند و خوب طبیعتاً باید عناصر مخرب را حذف کرد.
اگر این مسئله حتی بر فرض و با استناد به گزارش صد روزه آموزش و پرورش کوچکترین دلیل حذف مدارس سمپاد باشد، چه تضمینی وجود دارد که پس از چند سال مدارس سمپاد متوسطه دوم کنار گذاشته نشوند؟
*واگذاری مدارس شاهد و استعدادهای درخشان به غیردولتی برای اداره بهتر
مجتبی زینی‌وند رئیس سازمان مدارس غیردولتی در مخالفت با این احتمال که مصوبه مذکور در جهت تقویت مدارس غیردولتی به تصویب رسیده، گفته است «اینکه برخی می‌گویند حذف مدارس سمپاد باعث توسعه مدارس غیردولتی می‌شود، این‌گونه نیست و این مسائل به هم مربوط نیست چرا که اگر مدرسه غیردولتی کیفیت لازم را داشته باشد خانواده‌ها از آن استقبال می‌کنند».
و حسن مسعودی، مدیر کل سابق مدارس و مراکز غیر دولتی وزارت آموزش و پرورش فروردین‌ماه گفته بود: «حتی می‌توان مدارس از قبیل شاهد، استعدادهای درخشان و مواردی از این قبیل را در اختیار مدارس غیردولتی قرار دهند تا با بهترین برنامه‌های آموزشی برای دانشآموزان ارائه شود».
