در چند روز گذشته مردم ما و دنیا شاهد حادثه دردناک کشتی سانچی و از دست رفتن جان 30 نفر از هموطنان عزیزمان بودیم که در واقع تا آنجا که به یاد داریم تا به حال در دنیا و حداقل در 20 سال اخیر مورد مشابه ای وجود نداشته که یک کشنی غول پیکر نفتکش مدرن و مجهز به اخرین امکانات ماهواره ای و راداری و ارتباطی و البته ایمنی دچار سانحه بشود و در ان حتی یکی از خدمه ان نه تنها نجات نیابند بلکه حتی فرصت و امکان اعلام یک کمک هم نکنند! همین عجیبی مورد باعث شده دوباره از سوی کارشناسان و مسولان و تحلیلگران شاهد طیف وسیعی از حدثیات تا حتی افسانه ها مانند حمله هواپیمای نظامی به کشتی در نزدیکی بزرگترین بندر تجاری ذنیا و بزرگترین اقتصاد دنیا یعنی شانگهای چین باشیم! در این یادداشت تلاش شده به ترتیب به سه سوال اصلی در مورد این سانحه که ذهن بسیاری از افراد جامعه را به خود مشغول کرده جواب داده شود. این سه سوال عبارتند از:

1- چرا هیچ یک از خدمه حتی بدون فرصت ارسال پیغام نجات نیافتند؟
2- علت حادثه
3-نقش چین

1-در مورد سوال اول سناریو های احتمالی مسولان این بوده که تمام خدمه بسیار سریع و در همان لحظات اول جان خود را به دلیل شدت انفجار از دست دادند به صورتیکه حتی قادر به ارسال پیغام کمک نبوده اند. اما قرائن موجود از جمله نجات تمام خدمه چینی و اسیب به نسبت جزئی کشتی چینی این سناریو را بسیار دور از واقعیت نشان می دهد. اما سناریو یی که بسیار معقول تر به نظر برسد می تواند این باشد که ما نه تنها شاهد انفجار بزرگ و حتی اتش سوزی گسترده نبودیم بلکه به احتمال بسیار قوی کارکنان کشتی در ساعات اولیه نه تنها صدمه ندیده بودند بلکه در جهت اطفا اتش با ان مشغول مبارزه بوده اند وبه احتمال قوی فرماندهان و خدمه کشتی این تخمین را داشته اند که به راحتی با امکانات مهار اتش خود کشتی نفتکش تا رسیدن نیروی کمکی از بندر شانگهای که فقط کمتر از یک تا پنج ساعت برای هلکوپتر و قایقهای امدادی فاصله وجود داشته می توانند گسترش اتش را محدود و مهار کنند. به یاد داشته باشیم که هنگام چنین حوادثی برای کشتی نفتکش ترک کشتی اولین اولویت خدمه کشتی نیست بلکه مهار و کنترل اتش که به احتمال بسیار زیاد در دقایق و ساعت اولیه بسیار محدود به نظر می رسیده و در 80 متری مقر فرماندهی بوده اولویت اول است. به همین دلیل است که نفتکشها به خصوص از نوع جدید و مدرن انها مانند سانچی دارای امکانات بسیار گسترده و مدرن برای مهار اتش و تجهیزات مربوط مانند لباسهای ضد حریق و ماسک ها و سایر تجهیزات هستند و خدمه نیز دارای اموزش های ویژه و حرفه ای برای مقابله با اتش سوزی و مهار ان هستند. اخباری همچون پوشیدن لباس مخصوص حریق توسط یکی از خدمه و اخبار مربوط به گزارشات اولیه این حادثه نه از سوی کشتی ایرانی و چینی درگیر بلکه با تاخیری چند ساعته از سوی کشتی های عبوری و ماهیگیری این سناریو را قویا پشتیانی میکند. به هر جال هیچ نا خدا و فرماندهی و هیچ خدمه ای دوست ندارند که سرمایه ملی کشورشان به این راحتی از بین برود و بنا بر قول و قسمی که خورده اند بنا به اموزش ها حرفه ای خود از هر اقدام منطقی برای کاهش و محدود کردن خسارات خودداری نمی نمایند.

اما به نظر می رسد که متاسفانه خدمه با توجه به اموزش ها و تجهیزات موجود مواجهه با دو مسئله کاملا غیر مترقبه و غیر قابل پیش بینی شده اند که تمام محاسبات انها را به هم زده. یکی اینکه انها متوجه شدند که کلیه وسائل ارتباطی انها با مرکز کنترل ترابری منطقه به دلیلی که در ادامه یادداشت خواهد امد قطع بوده و امکان ارسال پیام کمک وجود نداشته. اما مورد دیگر که به نحوه اموزش و نوع کشتی و محموله ان ارتباط دارد. همه کسانی که به صنعت حمل و نقل دریایی و صنعت نفت کشور اشنایی دارند می دانند که علم و تجربه نیروی انسانی حمل و نقل دریایی کشور بسیار جوان است. اصولا تا پایان جنگ با عراق تقریبا 100 درصد خدمه کشتیهای اقیانوس پیما کشور از اتباع خارجی بودند ولی با پایان جنگ و در دهه هفتاد همزمان با بازسازی و گسترش صنعت حمل ونقل دریایی و خرید شناورهای جدید حرکتی بزرگ و سریع برای اموزش کادر بومی ناوبری این شناورهای بزرگ در کشور اغاز شد که همانطور که می بینیم تمام خدمه عزیز این کشتی در بهترین حالت سابقه خدمات انها به 20 سال نمی رسیده است . از طرف دیگر که بسیار مهم است این است که اموزش این خدمه وطراحی و ساخت این کشتی ها و تجهیزات و امکانات انها برای مهار اتش برای حمل نفت خام طراحی شده که به صورت اساسی با میعانات گازی متفاوت است. به این معنی که میعانات گازی و نفتی دارای درجات به مراتب بالاتری از نظر اشتعال فراری و تصاعد گازهای سمی است و طبیعتا نحوه و تجهیزات موجود و اموزش خدمه به هیچوحه با طبیعت اتش سوزی ناشی از میعانات نفتی و گازی قابل مقایسه نیست و نتیجه احتمالا همان انفجارات ناگهانی ساعات بعد و سموم موجود بوده که خدمه در حال مبارزه با اتش را غافلگیر کرده و به انها حتی فرصت خروج از کشتی و شنا را نداده.

برای تصور بهتر خوانندگان می توان تفاوت نفت خام و میعانات نفتی و گازی را با تفاوت نفت سفید و بنزین قیاس کرد. در جنگ نفتکش ها در خلیج فارس که ده ها فروند نفتکش حامل نفت خام مورد حمله انواع موشک ها هوا به زمین و اکزوسه و مین دریایی قرار گرفتند ما در هیچ موردی با وجود قدیمی بودن تجهیزات نفتکش ها شاهد انفجار و غیر قابل کنترل بودن اتش نبودیم چه برسد به غرق کامل کشتی. باید از این حادثه درس گرفت و فراموش نکرد که میعانات نفتی و گازی پارس جنوبی نه تنها در ایران نسبتا جدید است بلکه حتی برای کشتی سازان جهانی محموله متفاوت و جدیدی است و به جرات می توان گفت این اولین مورد سانحه برای اینگونه محموله در دنیا است و ثابت می نماید برای انتقال ان باید نفتکش های جدید با تجهیزات و استانداردهای ویژه و البته اموزش های جدید برای پرسنل تعریف و تهیه نمود تا از حوادث احتمالی اینده جلوگیری شود.

2- اما در مورد علت حادثه باز ما می توانیم از روی شواهد سناریو کاملا متفاوتی را شاهد باشیم. نوع حادثه سانچی بسیار شبیه و در واقع تکرار دقیق اخبار و عکس العمل ها نسبت به سربه نیست شدن سه سال پیش اولین هواپیما مالزی که در همین منطقه هم بود می باشد و همین سر نخ می تواند به ما تصویری نسبتا روشن از حادثه سانچی بدهد.

باید گفت در سقوط اولین هواپیمای مالزی که بعد از خاموش شدن رادارها و کلیه امکانات ارتباطی و ماهواره ای به قعر اقیانوس هند فرستاده شد که تاکنون هم محل سقوط ان مشحص نشده و تا ماهها در مورد نادر بودن و غیر ممکن بودن چنین حادثه ای صحبت می شد تا هواپیمای دوم مالزی در نزدیکی اندونزی و هواپیمای المانی با شرائط کاملا مشابه یعنی خاموش شدن کلیه رادارها و وقوع انها بر روی پهنه های ابی شلوغ از نظر ترابری دریایی که احتمالا به منظور پوشش پایگاه زمینی مورد نیاز بر روی یک کشتی باری در منطقه بوده و قطع ناگهانی و کامل ارتباطات به وقوع پیوست و تنها چاره برای اقناع افکار عمومی دنیا در ان دیده شد که اعلام کنند خلبانها خودکشی کردند! حالا هم ما شاهد همان حوادث عجیب در این کشتی ها هستیم. در 8 ماه گذشته 8 فروند از پیشرفته ترین کشتی ها جنگی و نقتکش ها غول اسا با سرعتی فقط در حدود 50 کیلومتر بر ساعت به صورت بسیار ناگهانی بدون انکه بتوانند از وجود هم با انواع رادارها مطلع شوند با هم برخورد می کنند و همگی انها مانند هواپیما ها ناگهانی و هنگام تاریکی شب و با خاموش شدن و اختلال کامل در سیستم راداری و ناوبری (نفتکشها به دلیل ایمنی بسیار بالا تا سه رادار متفاوت و خودکار دارند) همراه بوده و قبل از حادثه کوچکترین الارم خودکار هشدار یا در مورد سانچی ظاهرا مانند هواپیمای مالزی کوچکترین تقاضای کمک (به دلیل قطع کامل سیستم ارتباطی) ثبت نشده! اما حقیقت و واقعیت جریان با توجه به شواهد چیست؟

بعد از حملات 11 سپتامبر که هواپیما رباها موفق شدند کابین خلبان و کنترل هواپیماها را در دست بگیرند و انها را تبدیل به موشک عظیم برای بر خورد به هدف کنند و خسارات عظیمی وارد کنند کشورهای پیشرقته دنیا در سیستم های امنیتی مانند امریکا در صدد بر امدند تا فکری برای جلوگیری از تکرار ان حوادث در اینده تحت عنوان داشتن پلان ب انجام دهند که بتوانند چنین حملاتی را با حداقل خسارات مدیریت کنند.نتیجه ان گسترش تکنولوژی بود که اگر هواپیماها در شرائط مشابه به کنترل نیروهای تروریستی درامد امکان در اختیار گرفتن کنترل هواپیما از روی زمین و فاصله دور فراهم شود به صورتی که هیچکس در هواپیما و حتی خلبان ها یا افراد دیگری نتواند تغییری در ان ایجاد کند انها را تحت اختیار بگیرند. اما این تکنولوژی به دست سازمانهای امنیتی قدرت رقیب افتاد و با همین تکنولوژی و برای تسویه حساب و ارعاب و تمکین قدرت رقیب مورد استقاده قرار گرفت که نتیجه ان سر به نیست شدن و سر نگون شدن 5 هواپیما (دو تا مالزی یکی المانی و یک روسی در دریای سیاه و یک مصری در دریای مدیترانه ) بودیم. اما از ابتدای امسال اتفاقی که افتاده این است که همین تکنولووی یعنی در اختیار گرفتن سیستم ناوبری و ارتباطی و رادار هواپیما ها و در واقع جنک هواپیماها به شناورهای عظیم و فوق مدرن نظامی و تجاری دریایی هم گسترش پیدا کرده و اخرین مورد ان کشتی سانچی و قربانی شدن جان 30 نفر از هموطنان عزیز ما بوده است.

همانطور که در یادداشت "علت سقوط هواپیمای مالزی " مورخه یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۳ امده بود مفقود شدن هواپیمای مالزی شروع این رقابت کثیف قدرت های بزرگ سیاسی و نظامی نبود ولی نقطه عطفی بود که این جنگ کثیف به ناوگان های تجاری و جان مردم بیگناه دو طرف و کشورهای ثالث هم رسید و همانطور که در ان یادداشت امده بود اگر ماهیت کثیف این رقابت افشا نشود و فشار از سوی افکار عمومی بر کشورها و قدرت های دخیل در این بازی کثیف وارد نشود جان بیگناهان بسیار بیشتری را خواهد گرفت و احتمال گسترش ان به سایر فعالیت های بشری همچون نیروگاه ها اتمی سدهای عظیم کارخانجات پتروشیمی تاسیسات نفتی شبکه های کامپیوتر فعالیت های تروریستی در کشورهای ثالث مانند داعش و بمب گذاری در شهرهای اروپا و امریکا و دنیا و... (همانطور که در اختلالات تاسیسات اتمی و نقتی کشور خود هم شاهد بودیم-استاکس نت و فلیم) خواهیم بود.

اما متاسفانه از انجا که در سال های گذشته در کشور ما به کرات و به صورت ملال اور تئوری توطئه و نقش دشمن و...(حتی در مواردی که کوچکترین منطق و شاهدی ان را پشتیبانی نمیکرده) مطرح شده قطعا برخی از خوانندگان محترم دوباره با استناد به تئوری و توهم توطئه منکر همه این احتمالات خواهند شد و با طرح سوالات به حقی همچون اینکه مثلا چه انگیزه ای برای سر به نیست شدن هواپیمای مالزی یا سانحه سانچی بوده و یا ایا دنیا و کارشناسان دیگر این را نمی دانند و فقط ما این را کشف کردیم و یا اگر چنین است چرا رسانه های کشورهای درگیر ان را مطرح نمی کنند و یا چرا حداقل دولت ها از مسببان ان شکایت نمی کنند واز همه جالبتر مثلا از نویسنده یک یادداشت که به عنوان یک ناظر و فقط با تکیه بر تجزیه و تحلیل شواهد تلاش دارد به وجود این جنگ سرد مخفی نوری افکنده شود انتظار دارند با اوردن مدارک فوق سری این شواهد که حتی سازمان ها امنیتی کشورهای رقیب در به دست اوردن ان مشکل دارند ان را ثابت کند در صدد رد کل احتمالات و حقیقت این جنگ کثیف و در خفا هستند.

3-در اینجا به صورت بسیار خلاصه تلاش می شود ضمن پاسخ به پاره ای از این سوالات و ابهامات به نقش چین هم پرداخته شود:

در مورد انگیزه این حوادث فقط به همین دو مورد هواپیمای مالزی و کشتی سانچی اشاره می شود. در مورد هواپیمای مالزی دقیقا همزمان بود با بحران شبه جزیره کریمه که به صورت بسیار موفقیت امیزی توانست عمق و دلائل و مسببان حوادث اوکراین و شبه جزیره کریمه را در دنیا برای هفته ها تحت شعاع کامل قرار دهد و یا در مورد همین کشتی سانچی دوستان ممکن است بپرسند چه انگیزه ای برای این برخورد بوده؟ در چند روز گذشته کره جنوبی چند فروند کشتی که برای کره شمالی نفت می بردند توقیف کرد و امریکا و کره جنوبی با استفاده از عکس های جاسوسی هم اعلام کردند که نفتکش های روسی در دریا به نفتکش های کره شمالی نفت انتفال دادند. از انطرف هم چین بر خلاف میل روسیه در تحریم کامل کره شمالی به امریکا پیوسته .حالا کره جنوبی و امریکا و چین باید بدانند که توقیف نفتکش ها و یا اعلام نقض تحریم ها کره شمالی و یا عدم توجه به نقش روسیه توسط انها بی هزینه نخواهد بود. روسیه کره شمالی را میراث بزرگ استالین و غنیمت پیروزی در جنگ جهانی در شرق اسیا می داند و همیشه بزرگترین انتقاد پوتین به گورباچف این بوده که چرا به اسانی میراث و غنیمت استالین برای روسیه در شرق اروپا یا جمهوریهای سابق شوروی را به قدرتهای رقیب واگزار کرده و اعلام کرده که این موارد در زمان او به هر بهایی هرگز تکرار نخواهد شد(پا فشاری در مورد سوریه و اوکراین و گرجستان و کره شمالی ) وقطعا کره شمالی را به این راحتی و مجانی به رقبای خود یعنی امریکا و چین و ژاپن واگذار نخواهد کرد.حالا این وسط مردم بیگناه از کشورهای دیگر قربانی شوند برای بانیان این جنگ قدرت ولی از نظر پوتین جنگ کبیر میهنی برای منافع ملت روسیه متاسفانه زیاد مهم نیست!

اما چرا اگر چنین است کارشناسان و کشورهای درگیر مستقیم مانند امریکا یا چین ان را اعلام نمی کنند به چند دلیل بسیار ساده و مشخص. انها به خوبی از پشت پرده این حوادث اطلاع دارند ولی هرگز ان را رسانه ای نمی کنند و رسانه های انها ماه ها و سال ها از این حوادث و احتمالات گزارش ها و تحلیل ها ارائه داده و خواهند داد و حتی از احتمال دست داشتن موجودات فضایی! صحبت کردند ولی از احتمال دست داشتن قدرت رقیب حرفی به میان نیاورده و نخواهند اورد. اما به چند دلیل. اول از همه اینکه با اعلام این موارد و مغز متفکر پشت حوادثی همچون 11 سپتامبر یا حملات تروریستی در فرانسه المان انگلیس تکزاس و همین سوانح هوایی و دریایی و هک الکترونیک بانک ها و برنامه های جاسوسی ان ها مانند اسنودن و ویکی لیکس...چاره ای ندارند تا در مقام خونخواهی و مجازات ان برایند و این یعنی هزینه بسیار بسیار سنگین و به دلیل قدرت اتمی بودن رقیب عملا امکان ندارد ضمن اینکه اعلام این موارد یعنی اعلام نقطه ضعف های خود و سلب اعتماد به تولیدات شرکت های ان ها در دنیا مانند بویینگ و ایرباس و هزینه ها و خسارات هزاران میلیارد دلاری برای شرکت ها و اقتصادهای غربی. کشورهایی مانند امریکا یا اروپا یا چین مانند ما نیستند که وقتی می دانند امکان عملی برای انجام وعده و یا شعاری را ندارند یا ان را در مجموع به صلاح و صرفه نمی دانند ان را اعلام کنند که بعد در قافیه ان بمانند و به ضرر خود انها بشود. پس ضمن ارتباط دادن این حوادث به چند تندرو در کوه های افغانستان یا بیابان های سوریه و یا حتی موجودات فضایی و تبلیغ و ترویج غیر مستقیم افسانه هایی مانند هارپ و... در خفا به دنبال مقابله به مثل و انتقام برای توقف قدرت رقیب خواهند بود.

به نظر شما عجیب نیست که بعد از افشا گری ها ی ویکی لیکس و اسنودن ما شاهد انتشار اسناد پاناما و فیفا در مورد میزبانی روسیه هستیم و یا بعد از سرنگونی هواپیمای مالزی در اکراین و المان و.. ما شاهد بمب گذاری در هواپیما روسی در مصر و یا سرنگون شدن هواپیمای روسی در دریای سیاه هستیم و یا بعد از تهدید شهرهای امریکا و اروپا به بمب گزاری در تعطیلات کریسمس ما شاهد انفجارات محدود و تهدید های عظیم تروریستی در شهرهای روسیه هستیم که ظاهرا به دست خود امریکایی ها لو رفت و دولت روسیه را در جریان گذاشتند و خوشبختانه می بینیم که بمب گزاری و عملیات تروریستی در شهرهای اروپا و امریکا و روسیه با وجود هشدار مقامات امنیتی کشورها به فروپاشی داعش و بازگشت انها به اروپا و افزایش شدید این حملات نه تنها افزایش نیافته بلکه به حداقل ممکن و تقریبا به پایان رسیده و یا بعد از برخورد بسیار عجیب یکی از پیشرفته ترین کشتی های نظامی امریکا که مجهز به بهترین و مدرن ترین انواع سیستم های راداری و ناوبری با یک سوپر نفتکش بود که ظاهرا ان را ندیده بود! ما شاهد برخورد یک ناو بسیار مدرن نظامی روسی با یک کشتی باری در دریای سیاه هستیم که اصولا ناو نظامی به منظور شناسایی بوده و در شرایط طبیعی امکان ندارد که نتواند یک کشتی عظیم باری با سرعت بسیار پایین را ندیده باشد و در نتیجه ان تصادم 60 نفر از خدمه نظامی ان مفقود و یا قربانی میشوند.

به هر حال انچه شاهد هستیم این است که بعد از سقوط و حادثه بمب و موشک برای 8 هواپیمای مالزی المانی روسی مصری و از دست رفتند جان 1500 نفر از مردم بیگناه از دو طرف و کشورهای ثالث در حالیکه به خاطر این حوادث در سال های 2014 و 2015 بیشترین تلفات سوانح هوایی را در 20 سال اخیر را داشتیم که برای هیچ یک دلیل نقص فنی و شناخته شده گزارش نشده به جز خودکشی یا بمب و موشک اما در سال 2017 که این قدرت ها مجبور به پایان این رقابت کثیف در عرصه هواپیما های تجاری شدند ما شاهد بهترین رکورد تاریخی در کاهش سوانح هوایی هواپیمای تجاری در دنیا به فقط یک مورد هواپیمای باری با 4 کشته رسیدیم یعنی صفر که افتخاری برای حمل و نقل هوایی جهانی است و در عوض متاسفانه این رقابت در سال 2017 بر روی دریاها کشیده شد و خدا می داند بعد از چه اندازه تلفات و خسارات بیشتر انسان های بیگناه این رقابت دریایی نیز به اتش بس ختم خواهد شد.

اما در مورد چین باید به یاد داشته باشیم که برای دولت چین هیچ اولویتی مهمتر از ثبات سیاسی و اقتصادی و امنیتی برای خود و منطقه خود وجود ندارد و همانطور که میبینم در سال 2017 از جمعیت تقریبا 1.5 میلیاردی چینی حتی یکنفر قربانی جنک یا تروریست یا درگیری سیاسی و نا ارامی خیابانی نشده و مقامات چینی با اخطار شدید به مقامات امریکا و روسیه و کره شمالی به انها هشدار دادند که هرگز اغاز جنگ و تسویه حساب سیاسی از سوی انها در کنار مرز چین را تحمل نخواهند کرد. بنابراین بر خلاف نظرات ساده انگارانه تعلل مقامات چینی انها به این حادثه و علت ان بسیار حساس و توجه بسیار بالا از نظر امنیت ملی چین را دارند. شاید بتوان گفت تنها دلیل اینکه نیروهای چینی خطر کردند و برای نیم ساعت به داخل عرشه سانچی رفتند فقط برای در اوردن جعبه سیاه سانچی و یافتن پاسخی برای پایان این جنگ دریایی کثیف است که در این مورد مانند هواپیمای مالزی به عرصه حمل و نقل غیر نظامی و تجاری دریایی هم رسیده و چین به عنوان بزرگترین قدرت جهانی و اولین کشور تولید کننده کشتی های عظیم دنیا و از ان مهمتر به عنوان بزرگترین صادر کننده و بزرگترین وارد کننده نفت و گاز مایع و کالاها در دنیا این حادثه تقریبا در قلب راه های دریایی چین بوده از ناحیه افزایش شدید بیمه کشتی ها به مقصد و مبدا هم دچار خسارات عظیم اقتصادی خواهد شد و بعد از سانحه هواپیمای مالزی که 180نفر از مسافران ان چینی بودندو هنوز مفقود حالا چین دیگر تحمل این بازی جدید را ندارد و متوجه وجود و مقصر اصلی یعنی این تکنولوژی سری شده و به دنبال به دست اوردن این تکنولوژی سری برای بی اثر کردن ان و بر قرار نمودن موازنه استراتژیک با امریکا و روسیه و جلوگیری از تکرار ان و احتمالا جبران خسارات از ناحیه شناخت مقصر اصلی هم هست.

در پایان یادداشت هر چند کمی طولانی تر هم می شود بد نیست به یک مسئله بسیار مهم دیگر که برای همه کشورها از جمله کشور ما حیاتی است توجه شود و ان اهمیت بازنگری در تکیه به سیستم های کامپیوتری در نهادها و سرویس ها و موسسات دولتی و خصوصی است. وقایع چند سال اخیر از همین سقوط هواپیماها تا کشتی ها تا اسنودن و ویکی لیکس و اسناد پاناما و تا هک سیستمهای کامپیوتری شرکتها و صنایع و موسسات بزرک خصوصی مانند بازار بورس نیویورک و ...دولتها و موسسات بین المللی و در راس ان امریکا را بر ان داشته تا هر چه زودتر در گسترش و تکیه بی اندازه موسسات و صنایع خود بر روی کامپیوتر و سیستم ها مدرن متکی به ان مانند ناوبری الکترونیک هواپیماها و کشتی ها و اتوماسیون مدیریت کارخانه ها و قطارها و نیروگاها اتمی و سدها و...تجدید نظر اساسی کنند و حداقل برای همه انها پلان ب و امکان بازگشت به روش سنتی دستی و مکانیکی را به خصوص در موارد حساس مانند دفاعی اتمی تسلیحاتی و اطلاعاتی را فراهم اورند. به عنوان مثال امریکا اخیرا با چراغ خاموش و به دور از هیاهو رسانه ای امکانات حقوقی و فنی را فراهم کرده که در شرائط اصطراری حاکمیت امریکا قادر به متوقف کردن و به بیان ساده خاموش کردن کل سیستم اینترنت باشد و این اقدامات احتیاطی در کل کشورهای پیشرفته و چین و روسیه و... با درجات مختلف در حال سازماندهی است و ما نیز به خصوص با توجه به تجربیات اخیر مانند ویروس استاکس نت و فلیم و رد پای احتمالی خرابکاری در سیستم های کنترل صنایع نفت و گاز و ...باید قویا به دنبال اقدامات احتیاطی لازم باشیم تا خدای نکرده بیشتر از این کشور صدمه نیبیند. به یاد داشته باشیم با اختلالات الکترونیک حتی می توان همه دستگاه ها را جوری برنامه ریزی کرد که همه چیز نرمال و طبیعی است ولی در واقع انها به اشتباه عمل می کنند مانند مورد سقوط هواپیمای ایر فرانس از پاریس به ریودوژانیرو که بعد معلوم شد که دستگاه سرعت سنج هواپیما به جای سرعت 900 کیلومتر بر ساعت به خلبان سرعت 700 کیلومتر را نشان می داده و خلبان بی خبر از همه جا برای رسیدن به سرعت برنامه ریزی شده به موتورها فشار بسیار بیشتری اورده تا به سرعت 900 برسد و ان در واقع باعث گرم شدن بیش از حد موتورها و انفجار ناگهانی شده بوده. کارکرد ویروس استاکس نت هم تقربیا به همین صورت عمل می کرده.