همه مطالب عنوان‌شده در این زمینه بی‌خود و کذب است؛ چراکه نه‌تنها ما بلکه حتی ژاپنی‌ها، آمریکایی‌ها، چینی‌ها و هیچ‌کدام از کشورها تا الان نتوانسته‌اند در کوتاه‌مدت یعنی سال، ماه، هفته، روز و ساعت آمدن زلزله را پیش‌بینی کنند. در حقیقت ما در مقابل پیش‌بینی زلزله همانند 200 سال پیش هستیم که نمی‌توانستیم یک سرماخوردگی ساده را درمان کنیم و بسیاری از مردم و کودکان بر اثر یک سرماخوردگی کوچک از دنیا می‌رفتند.
البته ایمان دارم که بشر تا 50 سال آینده قادر خواهد بود وقوع زلزله را برای کوتاه‌مدت و حداقل ماه یا هفته پیش‌بینی کند، با این حال این مهم نیز مختص همه کشورهای جهان نیست، بلکه تنها در کشورهایی چون ژاپن، آمریکا، چین و روسیه که برای این مساله سرمایه‌گذاری می‌کنند، امکان‌پذیر خواهد بود.
علاوه‌بر آن باید به این مساله اشاره کنم که ستاد مدیریت بحران ما ابدا توانایی کنترل بحران در زمان زلزله در تهران را ندارد؛ چراکه بسیاری از اقدامات ما تنها روی کاغذ است و از سوی دیگر جمعیت مراکز استان‌ها همانند تهران بسیار زیاد است؛ در حالی که در سایر کشورها جمعیت مراکز استان‌هایشان همانند روستاهایشان است. متاسفانه این مساله تنها مختص تهران نیست. در سایر استان‌ها نیز مانند خراسان‌رضوی، اصفهان، یزد و... ما با این مشکل مواجه هستیم. این نوع مدیریت که باعث وجود چنین وضعیتی در شهرهایمان شده، بسیار اشتباه است. علاوه‌بر آن، این سوال پیش می‌آید که چه کسی طی 10 یا 15 سال گذشته مجوز ساخت برج‌های عجیب و غریب را در تهران صادر کرده است و باعث شده تهران به وضعیت فعلی برسد؟
متاسفانه امروزه تهران در چاله و در وضعیت بسیار بدی قرار دارد؛ وضعیتی که راه برگشتی هم برای آن وجود ندارد. در حقیقت ما در سراشیبی‌ای قرار گرفته‌ایم که حتی نمی‌توانیم در آن سراشیبی بایستیم.
25 سال پیش بود که از طرف مسئولان شورای عالی امنیت ملی نامه‌ای را دریافت کردم که براساس آن از من خواسته شده بود اطلاعات دقیقی از چرایی عدم تحمل سازه‌های تهران در زلزله را توضیح دهم. در جواب آن نامه نیز نوشتم که باید از ساخت‌وساز روی گسل و اطراف آن جلوگیری شود. همچنین توصیه کردم منازل و محل کار مسئولان کلیدی کشور در مقابل زلزله ایمن شود و ستاد مدیریت بحران برای شهر تهران تاسیس شود. مطالعاتی نیز برای تغییر پایتخت در کشور صورت بگیرد. درست است که ستاد بحران تاسیس شد، ولی اگر این ستاد همه مسئولیت‌های خود را به‌درستی انجام می‌داد و جلوی ساخت‌و‌ساز‌های عجیب و غریب در تهران گرفته می‌شد، الان با این وضعیت در تهران مواجه نبودیم.
هرچند نباید فراموش کرد که ما سه تهران در کشور داریم؛ یکی تهران بزرگ که شهرداری به آن خدمات ارائه می‌دهد، دیگری آلونک‌هایی که در اطراف تهران ساخته شده و سوم شهرک‌هایی که در اطراف تهران ایجاد شده؛ تهرانی که در آن شهرک‌های زیادی ساخته شده است. با این حال تهران بزرگ 15 میلیون جمعیت دارد و اگر زلزله رخ دهد همه افرادی که در هر سه تهران زندگی می‌کنند، دچار مشکل می‌شوند.
* استاد دانشگاه و پدر علم ژئوفیزیک و زلزله‌شناسی در ایران
فرهیختگان
