هفته نامه سلامت - یکی از مهم ترین مواردی که برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت همواره مطرح بوده و است، رعایت نکات تغذیه ای است. داشتن برنامه غذایی اصولی و سالم می تواند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، فشار خون بالا، مشکلات مربوط به بینایی و بیماری های کلیوی ناشی از دیابت را در این بیماران به شدت کاهش دهد. از این رو، در این مطلب به بررسی بایدها و نبایدهای تغذیه ای در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 می پردازیم.

 

بهترین ها: براساس اعلام انجمن دیابت آمریکا، بهترین گوشت ها برای افراد مبتلا به دیابت، گوشت هایی هستند که دارای کمترین میزان چربی های اشباع باشند. این گوشت ها شامل ماهی، بوقلمون و سینه مرغ می شوند. بهتر است مبتلایان به دیابت، هفته ای 2 مرتبه، هرکدام از این گوشت ها را در برنامه غذایی خود داشته باشند و یک روز باقی مانده هفته را از گوشت های مورد علاقه خودشان مصرف کنند. افراد گیاهخوار و مبتلا به دیابت نیز می توانند انواع لوبیاها و مغزهای خام را به عنوان منبع مناسب پروتیین در برنامه غذایی خودشان داشته باشند. این عادت غذایی باعث حفظ سلامت سیستم قلبی- عروقی مبتلایان به دیابت می شود.

بدترین ها: گوشت های فراوری شده مانند سوسیس، کالباس، همبرگر، انواع ناگت ها و گوشت های پرچربی مانند گوشت گوسفند، جزو بدترین گوشت ها برای مبتلایان به دیابت هستند که می توانند خطر ابتلا به فشار خون و بیماری های قلبی را در آنها افزایش دهند.

 

 

بهترین ها: بهترین غلات برای مبتلایان به دیابت، غلات سبوس دار است. برنج قهوه ای، ماکارونی قهوه ای، نان های سبوس دار و کینوا، جزو بهترین گزینه های سرشار از فیبر برای این بیماران محسوب می شوند.

بدترین ها: غلات تصفیه شده یا آرد سفید که می توانند باعث مقاومت به انسولین و افزایش سطح قند خون شوند، جزو بدترین گزینه های غلات برای مبتلایان به دیابت هستند.

بهترین و بدترین لبنیات

 

بهترین ها: ماست یونانی بدون چربی، ماست پروبیوتیک، شیرهای بدون چربی و دوغ های کم نمک، بهترین گزینه ها میان انواع محصولات لبنی برای مبتلایان به دیابت هستند.

بدترین ها: بهتر است این بیماران از مصرف لبنیات پرچرب و شیرکاکائوهای آماده که حاوی شکر افزوده هستند، اکیدا خودداری کنند. به علاوه، مصرف ماست های میوه ای هم به این افراد توصیه نمی شود.

 

بهترین ها: سبزی های غیرنشاسته ای مانند سبزی های برگ سبز تیره، کلم بروکلی، مارچوبه و هویج (البته نوع خام آن)، دارای سطح پایینی از کربوهیدرات و سطح بالایی از فیبر غذایی هستند. این سبزی ها می توانند حداقل نصف بشقاب غذایی مبتلایان به دیابت را در هر وعده غذایی پرکنند.

بدترین ها: سبزی های نشاسته ای مانند ذرت، سیب زمینی و نخودفرنگی، گزینه های مناسبی برای مبتلایان به دیابت نیستند. زیرا کربوهیدرات نسبتا بالایی دارند و باید در رژیم غذایی این افراد محدود شوند.

 

بهترین ها: انواع میوه های تازه، حتی اگر شیرین هم باشند، حجم بالایی از فیبر و آنتی اکسیدان ها را در خود جا داده اند. از این رو، معمولا محدودیت چندانی در مصرف میوه ها برای مبتلایان به دیابت مطرح نیست. با این حال، انواع توت جزو بهترین میوه ها برای این بیماران محسوب می شوند.

بدترین ها: میوه های خشک یا کمپوتی که قند بالاتری نسبت به میوه های تازه دارند، گزینه مناسبی برای مبتلایان به دیابت نیستند.

 

بهترین ها: چربی های غیراشباع تک زنجیره ای و چندزنجیره ای مانند چربی موجود در بادام، گردو، روغن آفتابگردان و روغن زیتون، همگی جزو بهترین چربی ها برای مبتلایان به دیابت هستند.

بدترین ها: چربی های اشباع که باعث افزایش کلسترول بد خون می شوند، باید از برنامه غذایی این بیماران کنار گذاشته شوند. این چربی ها شامل چربی موجود در کره، پنیرهای پرچرب، غذاهای سرخ کردنی و روغن های جامد می شود.

 

 

 

اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید، باید بشقاب غذای خود را در هر وعده غذایی به 3 قسمت تقسیم کنید. یک قسمت بشقاب باید 50 درصد آن را در بر بگیرد و حاوی سبزی های تازه باشد. یک چهارم بشقاب یا 25 درصد آن را باید پروتیین های سالم و مناسب برای شما تشکیل بدهد و یک چهارم باقی مانده هم باید به غلات سبوس دار اختصاص پیدا کند. مبتلایان به دیابت باید تا حدامکان، وعده های غذایی خود را در طول روز افزایش دهند و حجم غذای مصرفی در هر وعده را پایین بیاورند تا نوسانات قند خون، مشکلی برای آنها ایجاد نکند.

 

 

معمولا افراد مبتلا به دیابت باید برای پیشگیری از مشکلات ثانویه ناشی از دیابت، مصرف بعضی مکمل های غذایی را در برنامه روزانه خود داشته باشند. البته این مکمل ها، باید با نظر و تجویز متخصص تغذیه مصرف شوند. بعضی از رایج ترین مکمل های مورد نیاز بیماران دیابتی به شرح زیر است:

ویتامین های گروه B: ویتامین های B6 و B12 می توانند به حفظ و ارتقای قوای ذهنی و قدرت شناختی این بیماران کمک کنند و مانع ایجاد اختلال های روان شناختی در این افراد شوند. به علاوه، بیوتین موجود در مکمل های B- Complex هم برای بهبود متابولیسم در این افراد موثر است.

ویتامین C: ویتامین C باعث کاهش سطح سوربیتول در بدن مبتلایان به دیابت نوع 2 می شود. سوربیتول، نوعی قند است که می تواند در سلول های خونی تجمع  کند و باعث آسیب رسانی به سلول های چشمی، کلیوی و مغزی شود.

ویتامین D: مصرف ویتامین D باعث افزایش قدرت دفاعی بدن برای مبتلایان به دیابت نوع 2 در مقابل بیماری های ویروسی و باکتریایی می شود. از آنجایی که ابتلا به بیماری های عفونی، مخصوصا زخم پای دیابتی، بسیار جدی است، مصرف ویتامین D برای مبارزه با عوامل عفونی در بدن این بیماران اهمیت زیادی دارد.

 

ویتامین E: ویتامین E، نوعی آنتی اکسیدان محلول در چربی است که می تواند علاوه بر ایجاد تعادل در سطح قند خون، با رادیکال های آزاد موجود در عروق و اعصاب هم مبارزه کند.

منیزیم: مصرف مکمل منیزیم به عنوان یک ماده معدنی، علاوه بر افزایش انرژی این افراد، احتمال مقاومت به انسولین را در آنها کاهش می دهد.

 

 

دکتر غلامرضا کرد افشاری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران: در این مطلب، با چند پیشنهاد غذایی که می تواند باعث کاهش یا تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت شود، آشنا می شوید.

 

1. قلیه کدوسبز: برای تهیه این قلیه باید 2 پیاز متوسط را در 3 قاشق غذاخوری روغن زیتون تفت بدهید و 5 کدو سبز بدون پوست و نگینی را در آن بریزید. سپس حدود 2 لیوان آب و مقداری نمک و زردچوبه به آن اضافه کنید و اجازه بدهید آب غذا کاملا کشیده شود و کدو و پیاز نرم شوند. این غذا با نان سبوس دار برای بیماران دیابتی سرو می شود.

2. خورش لوبیا کشاورزی: برای تهیه این خورش، 100 گرم لوبیای کشاورزی یا لوبیای رشتی را از شب قبل خیس کنید تا پوست آن به راحتی گرفته و به دو نیم تقسیم شود. سپس آن را با 5 قاشق غذاخوری شوید خشک، یک پیاز متوسط رنده شده و مقدار کمی نمک و زردچوبه داخل قابلمه بریزید و پس از افزودن مقداری آب به آن، روی حرارت ملایم قرار دهید تا لوبیاها بپزند و آب غذا کشیده شود. به جای شوید خشک می توانید از شوید تازه هم استفاده کنید.

3. خورش زرشکیه: برای تهیه این خورش یک مرغ کوچک کامل را بشویید و شکم آن را خالی کنید. مرغ را به حالت عمودی قرار دهید تا آب شکم آن کاملا خالی شود. سپس داخل شکم مرغ را با حدود یک لیوان زرشک، یک لیوان گشنیز و برگ کاسنی تازه، مقداری نمک، فلفل، دارچین و آویشن، پرکنید. می توانید کمی دارچین و فلفل هم به سطح مرغ بپاشید. مرغ را داخل یک قابلمه گود بگذارید. یک لیوان آب درون قابلمه بریزید و اجازه دهید با حرارت ملایم بپزد. بهتر است این مرغ را همراه با شوید تازه برای مبتلایان به دیابت سرو کنید.