«قانون تقویت نظارت بر دسترسی ایران به منابع مالی»، خریداری هواپیماهای مسافربری را از شرکتهایی که در ایالات متحده فعالیت میکنند، برای ایران دشوارتر میکند.
کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان با 1 رأی مخالف به این طرح، به شماره 4324 رأی مثبت داد. این طرح، اکنون بایستی در صحن مجلس نمایندگان آمریکا به رأی گذاشته شود.
«راجر ویلیامز»، تهیهکننده این طرح، هدف از آن را این طور عنوان کرده است: «ملزم کردن وزرای خارجه و خزانهداری به صدور تأییدیه برای مبادلات هواپیمایی نهادهای مالی آمریکایی و خارجی با طرفهای شامل ایران.»
در این راستا پایگاه خبری ـ تحلیلی المانیتورنوشت: همزمان که کنگره امریکا به سمت افزایش فشار بر ایران حرکت میکند، یک کمیته کلیدی در مجلس نمایندگان با پیشبرد طرحی علیه ایران موافقت کرد که کار ایران برای خرید هواپیماهای مسافربری از شرکتهایی که در آمریکا تجارت میکنند را به مراتب سختتر میکند. اینکه ایران بتواند ناوگان هوایی خود را که به دلیل سالها تحریم فرسوده شده است، ارتقا دهد یکی از انگیزههای ایران برای امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود.
طرح «ویلیامز» دولت آمریکا را موظف میکند ظرف حداکثر 30 روز بعد از صدور مجوز مبادلات مالی مربوط به صادرات یا بازصادرات هواپیمای مسافربری به ایران گزارشی را درباره آن تقدیم کمیتههای مرتبط کنگره کند.
وزرای دولت آمریکا بایستی در این گزارش تأیید کنند که این مبادله، متضمن هیچ خطر در زمینه تروریسم یا پولشویی برای نظام مالی آمریکا نیست و نفعی را شامل حال اشخاص ایرانی متهم به اقدامات اشاعه سلاح نمیکند.
این طرح به طور مستقیم فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را ممنوع نمیکند اما با ایجاد سازو کارهای جدید برای گزارشدهی و صدور تأییدیه اختیار امتناع از صدور مجوز برای مبادلات مربوط به این فروشها را به خزانهداری آمریکا میدهد.
ریچارد نفیو که یکی از کارشناسان ارشد حوزه تحریم در مذاکرات هستهای آمریکا با ایران در زمان ریاستجمهوری باراک اوباما بود، به المانیتور گفت که طرح جدید مجلس نمایندگان آمریکا میتواند نقض برجام باشد.
وی ادامه داد: «آنطور که فهمیدم اگر فردی که در لیست تحریمهای خرانهداری آمریکا قرار دارد، تا بحال با هواپیمای ایران ایر پرواز داشته است، امکان لغو مجوز وجود دارد. تنها به دلیل آنکه یک تروریست با خطوط هوایی آمریکا پرواز کرده باشد، ما اساساً آن خط هوایی آمریکا را مورد تحریم قرار نمیدهیم».
کنت کاتزمن کارشناس حوزه ایران در سرویس تحقیقات کنگره نیز گفت: ایران تصویب این طرح را نقض برجام تلقی خواهد کرد. توافق به صراحت و روشنی شامل تعهد آمریکا برای فروش هواپیما به ایران است.
گفتنی است دولت اوباما مجوز فروش این هواپیماها به ایران را در اواخر سال 2016 صادر کرده است. در واقع دولت قبلی آمریکا به موجب تعهداتش در برجام مجوز فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به شرکت ایرانایر را صادر کرد. در ماه آوریل، بوئنیگ قرارداد 3 میلیارد دلاری برای فروش 30 هواپیما با هواپیمایی آسمان به امضا درآورد که این توافق نیازمند مجوز دولت ترامپ است.
بعلاوه آنکه، ایرباس قراردادی را برای عرضه 73 هواپیمای دیگر در ماه ژوئن با ایران ایر امضا کرد که نیازمند مجوز جدید است. (گرچه ایرباس یک شرکت آمریکایی نیست اما به مجوز خزانهداری آمریکا نیاز دارد زیرا قطعات آمریکایی در این هواپیما استفاده شده است).
بر اساس این گزارش، دولت ترامپ هنوز مجوزهای جدیدی برای فروش هواپیمای غیرنظامی به ایران صادر نکرده است. گرچه فروش هواپیمای تجاری به ایران به طور خاص در برجام مورد اشاره قرار گرفته است، ویلیامز اصرار دارد که لایحه به شدت به فعالیتهای غیرهستهای ایران ارتباط دارد و بنابراین نقض برجام نیست.
وی قبل از رأیگیری درباره پیشبرد این لایحه گفت: «این مسئله ربطی به تعهدات آمریکا طبق برجام ندارد. این لایحه ربطی به وضع مجدد تحریمهای هستهای ندارد. این لایحه ربطی به ایجاد ممنوعیتهایی برای فروش هواپیما یا تأمین منابع مالی این فروشها ندارد».
عراقچی، معاون امورحقوقی و بینالمللی وزارت امورخارجه در اسفندماه سال گذشته در پاسخ به این سؤال که با لغو تحریمها چرا شرکتهای سازنده هواپیما از جمله ایرباس و بوئینگ باید از آمریکا برای فروش هواپیما به ایران اجازه بگیرند، اظهار داشت: تحریم خرید هواپیما مربوط به تحریمهای اولیه آمریکا میشود و برای خرید هواپیما آمریکاییها در برجام تقبل کردند که مجوز فروش هواپیما را به هرکسی که بخواهد به ایران هواپیما بفروشد بدهند و این کار را انجام دادهاند و در آینده هم باید انجام بدهند.
عراقچی با تایید بر اینکه برای خرید هواپیما نیاز به اجازه آمریکا داریم، در پاسخ به اینکه چرا هنوز مجوز فروش هواپیما توسط آمریکا صادر نشده است، گفت: من از جزئیات آن خبر ندارم اما طبق برجام باید این کار انجام شود.
گفتنی است براساس یکی از بندهای برجام، اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آمریکا ﻣﺘﻌﻬﺪ به ﺻﺎدرات، ﻓﺮوش، اﺟﺎره ﯾﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮﺑﺮی ﺗﺠﺎری اﻧﺤﺼﺎرا ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮی ﻏﯿﺮﻧﻈﺎﻣﯽ به ایران میشود. همچنین آمریکا متعهد به ﺻﺎدرات، ﻓﺮوش، اﺟﺎره ﯾﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﻄﻌﺎت ﯾﺪﮐﯽ و ﻗﻄﻌﺎت ﻋﻤﺪه ﺑﺮای هواپیمای ﻣﺴﺎﻓﺮﺑﺮی ﺗﺠﺎری ﺑﻪ اﯾﺮان و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﺒﻌﯽ، از ﺟﻤﻠﻪ ﺿﻤﺎﻧﺖ، ﻧﮕﻬﺪاری، و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽﻫﺎی اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺮای ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻮارد ﻣﺬﮐﻮر است.