آبان ماه سال 95 بود که موافقتنامه اصولی (HOA) طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی به ارزش چهار میلیارد و 800 میلیون دلار با حضور زنگنه، میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت‌‌های توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت پتروپارس امضا شد.

توتال، رهبری کنسرسیوم پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی را بر عهده دارد و سهم این شرکت فرانسوی در این کنسرسیوم 50/1 درصد، سهم شرکت چینی CNPC 30 درصد و سهم شرکت پتروپارس 19/9 درصد خواهد بود.

این قرارداد که در چارچوب قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC منعقد شد، توسط گروهی از مدیران صنعت نفت طراحی و در تیرماه 96 به امضای وزارت نفت رسید. امضای این قرارداد با انتقادات فراوانی از سوی کارشناسان و متخصصان حوزه نفت و گاز کشور روبه‌رو شد که مهم‌ترین آنها سوابق بد شرکت توتال در فعالیت در پارس جنوبی، بلندمدت بودن قرارداد، بی‌اطلاعی مجلس از محتوای قرارداد، امکان توسعه فاز 11 توسط توان داخلی و عدم شفاف‌سازی دولت در مورد این قرارداد است. اما در نهایت وزارت نفت اجرای آن را نهایی کرد و به امضا رساند.

از همان ابتدای انعقاد قرارداد با شرکت توتال، مسئولان وزارت نفت و بخصوص زنگنه، وزیر نفت به اندازه‌ای خوشحال بودند که حتی عباراتی که برای این اتفاق استفاده کردند نیز در تاریخ ماندگار شد. زنگنه پس از حضور شرکت توتال برای امضای قراردادی که آینده این شرکت را تضمین می‌کرد گفته است «ممنون که آمدید».

اما داستان به همین جا ختم نشد و توتال کم‌کم چهره واقعی خود را نمایان کرد. از همان ابتدای انعقاد قرارداد این سوال مطرح بود که اگر ساختار تحریم‌های کشور ایران به روال گذشته بازگردد، این شرکت چه سیاستی را در قبال ایران اتخاذ می‌کند که در مهرماه 96 پاتریک پویانه، مدیر شرکت توتال در مصاحبه با «اینترنشنال اویل دیلی» اعلام کرده بود که حتی اگر آمریکا تحریم یک‌جانبه علیه تهران اعمال کند، توتال به همکاری با ایران پایان نخواهد داد. وی همچنین عنوان کرده بود که اگر ایران، اتحادیه اروپا، چین و روسیه به برجام پایبند بمانند به فعالیت خود در ایران ادامه خواهد داد.

اما هم‍زمان با افزایش نقض برجام از سوی آمریکا اخیرا مدیرعامل توتال ادامه این قرارداد را ملزم به نظر دولت آمریکا کرده است و عنوان کرده که «از هر گونه تحریمی که مانع از فعالیت این شرکت در تهران شود تبعیت می‌کنیم. تهران می‌داند که اگر ما نتوانیم کار را ادامه دهیم، این به دلیل تصمیم دولت آمریکاست».

در هفته‌های اخیر، صحبت‌های مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال پس از اظهارات ترامپ درخصوص توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5 بازتاب‌های مختلفی داشته است.

از طرفی مدیرعامل شرکت توتال فرانسه اعلام کرده این شرکت قصد دارد در ایران بماند و تلاش خود را در این راستا انجام می‌دهد؛ اما از طرف دیگر به این موضوع نیز اشاره کرده که درحال بررسی عواقب تصمیمات ترامپ است و در صورتی که راهی قانونی برای ماندن در ایران پیش روی این شرکت نباشد، به طور قطع از ایران خارج خواهد شد.

مدیر ارشد امور مالی شرکت توتال گفته است تا ابتدای سال 2018 زمانی‌که سیاست‌های جدید آمریکا در قبال ایران مشخص نشده است، توتال هیچ قراردادی با شرکت‌های ایرانی برای اجرای پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی امضا نخواهد کرد.

این اقدام توتال به معنای معطل ماندن پروژه توسعه فاز 11 حداقل برای مدت دو ماه است. نتیجه‌ این کار علاوه بر تاخیر افتادن در به سرانجام رسیدن پروژه، فشار مضاعفی به مسئولان و تصمیم‌گیران ایرانی وارد می‌کند. از یک طرف توتال به دلیل آن‌که در بخش قطری این میدان، ذی‌نفع است، این تاخیر به نفعش خواهد بود و از طرف دیگر، توتال تلاش می‌کند به ایرانی‌ها این پیام را منتقل کند که اگر ایران با آمریکا همراهی نکند و وارد مذاکره در موضوعات موشکی و منطقه‌ای نشود، او نیز از انجام قرارداد سرباز خواهد زد.

عملا اتفاقی که افتاده این است که با گذشت بیش از چهار ماه از نهایی شدن انعقاد قرارداد با توتال، زمانی که آمریکا در حال افزایش فشار علیه ایران است، شرکت توتال در هماهنگی کامل با آمریکا عمل کرده و خبر از تعویق اجرای پروژه می‌دهد. مدیر ارشد امور مالی شرکت توتال گفته است تا ابتدای سال 2018 زمانی‌ که سیاست‌های جدید آمریکا در قبال ایران مشخص نشده، توتال هیچ قراردادی با شرکت‌های ایرانی برای اجرای پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی امضا نخواهد کرد. این اقدام توتال به معنی معطل گذاشتن توسعه این میدان است. این اتفاق از جهتی نگران‌کننده‌تر است که توتال شریک قطری‌ها در توسعه بخش قطری این میدان مشترک گازی با استفاده از مدل قراردادی مشارکت در تولید است. به دلیل جذاب‌تر بودن این قرارداد به نظر می‌رسد توتال از محل تاخیر در راه‌اندازی فاز 11 و استفاده از اطلاعات در اختیار خود از وضعیت میدان ایران و در اختیار گذاشتن این اطلاعات به طرف قطری، تصمیماتی اتخاذ کرده که منافع شرکت توتال و قطر بر منافع کشور ایران مقدم گردد.

احتمال این اتفاق بارها از سوی دلسوزان و متخصصان حوزه نفت کشور گوشزد شده بود؛ اما مسئولان وزارت نفت به این انتقادات، توجهی نکردند. در هر صورت باید دید چه کسی جوابگوی معطل ماندن توسعه این فاز از پارس جنوبی است.

منبع: جام جم