در یک سالی که در شهر بروکسل زندگی کردم به مدت کوتاهی در مرکز تحقیقاتی بروگل مشغول به کار شدم و کارم عمدتا بررسی داده های کلان کشورهای عضو اتحادیه اروپا بود. آنجا با یک پدیده جالب روبرو شدم و آن این بود که اطلاعات اقتصادی کشورها در سایت بسیاری از کشورهای عضو به شکل مرتب و منظم و جامع وجود ندارد و به همین دلیل ناچار بودم بسیاری از اطلاعات را از مرکز آماری خود اتحادیه اروپا استخراج کنم. در آنجا به یک واقعیت مهم رسیدم و آن این که ایران به لحاظ افشای مرتب و منظم اطلاعات در این حجم وسیع به نظرم در دنیا وضعیت خوبی دارد.

شاهد این مدعا سایت بانک های سریهای زمانی اطلاعات اقتصادی بانک مرکزی (tsd.cbi.ir) است که حجم بالایی از اطلاعات را به شکل کاملا کاربرپسند به دو زبان انگلیسی و فارسی در اختیار علاقه مندان می گذارد. واقعا مسئولان بانک مرکزی را باید بابت ایجاد این سایت تحسین کرد اما این کار خوب چند سالی است که متوقف شده و داده های موجود در آن چند سال است دیگر به روز نمی شود.

واقعا علت این غفلت را نمی فهمم که چطور اجازه می دهیم این کار خوب اینگونه در طی زمان کم ارزش شود. این در حالی است که بانک مرکزی اطلاعات جدید را در بولتن های مختلفی که در سایت خود به شکل pdf می گذارد منتشر می کند. من چندین بار به انحاء مختلف به مسئولان بانک مرکزی گفتم که این شکل انتشار صحیح نیست زیرا تنها زحمت ورود اطلاعات را برای کاربران ایجاد می کند.

چرا فایل word و یا Excel آن را هم زمان منتشر نمی کنید تا زحمت مضاعفی برای مصرف کنندگان نظام آماری ایجاد نکنید؟ معمولا پاسخ نمی دهند ولی یک پاسخ خنده دار این است که چون ممیز استفاده می شود اگر فرمت های دیگر گذاشته شود و خبرنگاران در کامپیوترهای خود استفاده کنند شاید ارقام را برعکس بخوانند و اخبار اشتباه منعکس کنند و آن وقت بانک مرکزی برای اصلاح این اشتباهات به زحمت می افتد. نمی دانم شما چقدر از این استدلال قانع می شوید ولی هرچه هست قربانی این استدلال مصرف کنندگان نظام آماری یعنی تحلیل گران هستند که وقت شان ظاهرا ارزشی ندارد. در هر صورت سایت ارزشمند بانک داده های سریهای زمانی بانک مرکزی دارد به مرور زمان از انتفاع می افتد.

مرکز آمار که متولی انتشار بخشی از آمار کشور است نظام آماری خوبی دارد و حجم داده های خوبی را منتشر می کند و من مدتها هر روز اولین سایتی که چک می کردم صفحه مرکز آمار بود تا ببینم گزارش آماری جدید چه دارند. اشکال آنها این است که در بخش اطلاعات اقتصادی ضعیف هستند. مثلا اطلاعات بازار سرمایه را سالهاست که دیگر منتشر نمی کنند.

یک خبر خوب و جالب این است که معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد سایت جالبی تحت عنوان بانک اطلاعات اقتصادی و مالی (databank.mefa.ir) منتشر کرده که از پنج جهت اهمیت دارد. نکته اول این است که حدود یک پنجم اطلاعات اقتصادی کشور در این وزارتخانه تولید می شود فلذا این سایت بهترین دسترسی به مراکز تولید این داده ها را دارد و ان شالله اطلاعات تفصیلی تر در این حوزه ها که در جاهای دیگر یافت نمی شود در آنجا منتشر می شود. نکته دوم این است که اینجا ضعف بانک مرکزی در بروزرسانی سایت آماری را جبران می کنند یعنی اطلاعات جدیدی که منتشر می شود بلافاصله در سایت بروز می شود.

این امر کمک می کند تا در یافتن اطلاعات جدید ناچار به مرور گزارشات بانک مرکزی نباشیم. نکته سوم این است که این سایت قراردادی با بانک جهانی دارد و این پایگاه اطلاعاتی با پایگاه اطلاعاتی بانک جهانی یعنی WDI متصل شده و از این سایت می توان اطلاعات مرتبط را از سایت بانک جهانی واکشی کرد. نکته چهارم این است که در این سایت داده های استانی نیز موجود است که داده های ذیقیمتی است و امیدوارم اطلاعات پولی و مالی استانی هم به آن اضافه شود که فوق العاده خواهد شد. نکته پنجم این است که برخی شاخصهای محاسباتی نیز قرار است در اینجا گذاشته شود. مثلا در بحث نابرابری شاخص تایل و اتکینسون هم اکنون گذاشته شده و ان شالله در آینده دیگر شاخصهای محاسباتی نیز اضافه شود و سایت منحصر به داده های خام نباشد.

یک حسن مهم این سایت این است که افراد خوش نیتی در پس کار قرار دارند که اتفاقا پیام های ارسالی را توجه می کنند و پیشنهادهای اصلاحی را جدی می گیرند و این روحیه موجب خواهد شد تا سایت شان که تازگی شروع به کار کرده به مرور زمان به مرجعی برای کسب اطلاعات تبدیل شود. وقتی این روحیه را با روحیه دیگرانی که نسبت به تحلیل گران و مصرف کنندگان آمار خود را پاسخگو یا خدمت گزار نمی دانند البته ذی قیمت است و اثرات مثبتش در بلندمدت ظاهر می شود. به این دوستان دست مریزاد می گویم و توفیق آنها در تکمیل کار را از خداوند متعال خواستارم.