به گزارش الف، نرخ ارز در چند روز گذشته با افزایش آرام برای نخستین در سال جاری از 4 هزار تومان عبور کرد، در کنار این موضوع نرخ سکه همروند افزایشی داشت؛ بهطوری هر قطعه سکه تمام از یکمیلیون و 300 هزار تومان فراتر رفت.
شاید عواملی مانند مناقشات سیاسی در مورد برجام و تهدیدات آمریکا و اینکه ترامپ قرار است فردا شب عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام کند و از آن خارج شود یا اینکه از تحریمهای جدید میگوید؛ کاهش نرخ سود سپردههای بانکی باعث شد بخشی از منابع به سمت بازار ارز و سکه برود و موضوعی دیگر که دولت باکسی بودجه مواجه شده و از افزایش نرخ ارز برای پوشش آن کسری حمایت میکند و این نشان میدهد اقتصاد ایران توان مقاومت و تابآوری را ندارد.
البته برخی پیشبینی افزایش نرخ ارز را داشتند و این روند خیلی زود اجرایی شد. افزایش نرخ ارز با توجه به اینکه تولید به واردات بستگی میتواند محرکی برای افزایش نرخ تورم باشد، بههرحال قوی نبودن بنیانهای اقتصادی کشور که نیازمند اصلاح ساختار و اقدام جدی است باعث شده با هر شوکی منابع به سمت سفتهبازی سوق پیدا کند و این برای اقتصاد مخرب است.
حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق وزیر اقتصاد، در مورد افزایش قیمت ارز و سکه و اینکه چرا اقتصاد بازارهایی مانند ارز و سفتهبازی رونق دارد؟ به خبرنگار اقتصادی الف، گفت: نخست اینکه بازار ارز به معنای واقعی بازار نداریم و بانک مرکزی به نمایندگی از دولت امروز 80 درصد ارز موردنیاز را عرضه میکند.
وی با بیان اینکه هر زمان ارز تحت تأثیر یک جریان افزایش مییابد و این را شوکهای اقتصادی و اجتماعی باید نامید، افزود: دولت و بانک مرکزی میبایست تعادل در بازار را باعرضه بهموقع ارز در بانکها و صرافیها ایجاد کند.
این کارشناس بانکی با اشاره افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر، گفت: این موضوع میتواند نقطهای تلقی شود که احتمالاً شاید افزایش نرخ ارز در کنار سایر تصمیماتی که از آن بحث میشود، مانند اینکه میخواهند مالیات ارزشافزوده را برای کالاهای اساسی و غیراساسی دوقسمتی کنند و نرخ را افزایش دهند تا موجب افزایش درآمد دولت شود.
مستخدمین تصریح کرد: این شرایط و تصمیمات نشاندهنده این موضوع است که بحث افزایش نرخ ارز شاید یک محفلی برای افزایش درآمد دولت تلقی شود؛ اینکه درمجموع ارز تقریباً بهصورت انحصاری در اختیار دولت است و این استنباط وجود دارد که عدم مدیریت بهموقع برای عرضه ارز میتواند این تأثیر (افزایش نرخ ارز) را داشته باشد، هرچند عوامل شوکی که به نرخ ارز وارد میشود، قابل تعجیل است.
معاون وزیر اسبق اقتصاد در مورد تهدیدهای ترامپ و تأثیرگذاری آن در اقتصاد ایران و افزایش این روزهای نرخ ارز، گفت: ازنظر اینکه برای اقتصاد ملی و زیربنای آن کار جدی انجامنشده است و هنوز در اقتصاد کشور عوامل واقعیت اقتصادی و مشکلات را نادیده انگاری میکنیم و با حرف و گفتار بیان میشود که رکودی در اقتصاد وجود ندارد و میخواهیم فقط توجیه گری مسائل و مشکلات اقتصادی را حل کنیم.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: بر اساس گفته وزیر سابق اقتصادی و دارایی 600 متغیر بهبود فضای کسبوکار را در برمیگیرد یا اینکه در حوزه مسائل نظام بانکی فقط حرف بزنیم و هنوز برای اصلاح آن به اقدام و عمل نکنیم و موارد دیگر که نیاز است اقدام جدی و عملی شود که اینکه بدون تغییر ایجاد کنیم، بخواهیم مشکلات حل شود، عقلانی نیست.
مستخدمین حسینی تصریح کرد: مجموعه عوامل شرایطی را ایجاد میکند که اگر شوکی و یا اتفاقی رخ دهد یا اینکه یا تهدیدی مانند اینکه رئیسجمهور کشوری بر ما وارد میکند، باعث افزایش نرخ ارز میشود.
معاون وزیر اسبق اقتصاد با تأکید بر اینکه هنوز زیرساختهای اقتصادمان را اصلاح نکرده و حتی برای آن برنامهای تدوین نکردهایم، گفت: هر شوکی باعث به هم ریختن بازارها خواهد شد.
وی با اشاره به مناقشات سیاسی و اینکه امریکا بخواهد از برجام خارج شود، بر اقتصاد ایران چه تأثیری خواهد داشت، ادامه داد: هرچند در کوتاهمدت اثر خواهد داشت، اما با توجه به اینکه شرایطی بسیار بدتر از این را در زمان گذشته و دوران جنگ و در زمان تشدید تحریمها تجربه کردیم همه موارد به نحوه مدیریت کلان برنامههای اقتصادی و نظام برنامهریزی ارتباط دارد و توانستیم آن دوران را طی کنیم والان همینگونه است.
معاون وزیر اسبق اقتصاد تأکید کرد: اگر اکنون تهدیدات بلافاصله در بازار ارز تأثیر میگذارد به دلیل این است که در حوزه نظام بانکی و نرخ سود بانکی و فاکتورهای آن، قدمهای اصلاحی و جدی برنداشتهایم و نقدینگی در اختیار مردم به سمت تولید و یا خدمات باارزش افزوده بالا گرایش پیدا نمیکند و نکرده است؛ درنتیجه انتظار میرود با چنین شوکهایی، منابع به سمت بازارهای سفتهبازی مانند ارز حرکت کند.
مستخدمین حسینی گفت: اثرگذاری شوکها به این ارتباط دارد که چقدر توانستهایم بافتهای اقتصادی اصلاح و محکم کنیم که با هر طوفانی ریشههای این درخت، سست نشود و ریشههای آن محکم باشد، اقتصاد هم مانند این است که هر میزان توانمندیهای درونی را محکم کنیم، اقتصاد کشور در مقابل طوفانها میتواند استقامت کند و در مسیر طوفان خودش را قرار ندهد.
این اقتصاددان با بیان اینکه برای حل مشکلات اقتصاد ایران اقدامات زیربنایی انجام ندادهایم، گفت: به همین دلیل این اتفاقات ازلحاظ روانی آثار منفی را برجای خواهد گذاشت که امروز و شرایط فعلی ارز از یک زیرساخت مناسبی ازلحاظ ساختار اقتصادی برخوردار نیست و تحت تأثیر کوتاهمدت قرارگرفته و میگیرد.
وی در مورد اینکه اگر ترامپ تهدیدات خود را عملی کند، نرخ ارز چه میزان تغییر قیمت خواهد داشت و آیا نرخ دلار افزایش خواهد یافت، اظهار کرد: این موضوع به دولت و بانک مرکزی بستگی دارد که عرضه ارز را متناسب با تقاضا هموار کند؛ اگر چنین سیاستی در کوتاهمدت اتخاذ شود، قطعاً افزایش نرخ ارز رخ نخواهد داد.
مستخدمین حسینی افزود: برای اینکه نرخ ارز با این شوکها بالا نرود، باید نیاز متقاضیان تأمین شود و دولت و بانک مرکزی در این پروسه باید این احتیاط لازم را داشته باشند؛ هرچند که ممکن است افرادی علاقهمند باشند که افزایش نرخ ارز رخ دهد و ازلحاظ شرایط سیاسی بخواهند جریانی را تحتفشار قرار دهند.
وی با اشاره به مشکلات اقتصادی ایران و اصلاح ساختارها گفت: ممکن است زیر پا گذاشتن برجام و عدم ایفای تعهدات از سوی آمریکا باعث شود که احوال اقتصادی ناخوش شود و دلار افزایش پیدا کند، اما باید مراقب این موضوع باشیم که این اتفاق رخ ندهد و تأمین ارز بهموقع، شرایطی را فراهم خواهد کرد که این اتفاق رخ ندهد.
مستخدمین حسینی تصریح کرد: اگر ترامپ مواضع خود را اعلام کند، باید در کنگره بررسی شود که این امر حدود 60 روز زمان خواهد برد، البته بعید است که امریکا کلاً برجام را نادیده بگیرد و شاید شرایط آن اکنون مهیا نباشد.
به گفته وی، البته واقعیتی وجود دارد که مسئولین اقتصادی باید برای شرایطی که بروز پیداکرده راهکارهایی تدوینشده، آماده داشته باشند تا اجرایی کنند و یکی از شرایط این است که در بازار بتوانند ارز را تزریق کرده و نیازهای واحدهای صنعتی، تولیدی، دانشجویی و سفرها را تأمین کنند که میتواند بعد از گذر از دوره کوتاهمدت وضعیت تعادلی خود را حفظ کند.
کارشناس امور بانکی در پاسخ به این سؤال که آیا بانک مرکزی میتواند این موضوع را با توجه به تقاضایی که ایجاد میشود، مدیریت کند، گفت: ارزهایی که مردم برای خرید آن اقدام میکنند، حداکثر 7 درصد نیازهای ارزی کشور است و یعنی عدد بالایی را تشکیل نمیدهد و اینکه میگویم ارز بازاری ندارد، برای همین موضوع است.
مستخدمین حسینی بیان کرد: تولیدکنندهها و واردکنندهها تاکنون با کمبود ارز مواجه نبودهاند و نیاز آنها تأمینشده است، بهخصوص در حال حاضر که ارزهایی که در نزد بانک مرکزی وجود دارد، گشایش اعتبار و حوالههای مدتدار را با کشورهای مختلف انجام میدهند.
این اقتصاددان گفت: موضوعی که باعث نگرانی میشود، ارزی است که بهطور متوسط به 7 درصد نیاز ارزی کشور نمیرسد و با تأمین ارز باید مراقب بود، اما این عدد، رقم بالایی نیست و بانک مرکزی و بانکها از عهده تأمین آن برمیآیند.