ســرانجام روز دوشنبه با اصرار مسعود بارزاني، رئيس اقليم كردستان عراق همهپرسي جدايي از اين كشور برگزار شد، آن هم در شرايطي كه دولت مركزي بغداد برگزاري آن را غيرقانوني اعلام كرد و پارلمان عراق نيز بر غيرقانوني بودن آن صحه گذاشت.
نخست‌وزير عراق به نيروهاي عراقي دستور داده در صورت تحت فشار قرار دادن شهروندان عراقي ساكن اقليم براي شركت در همهپرسي مداخله نظامي كنند. نيروهاي بسيج مردمي نيز براي جلوگيري از درگيري‌هاي احتمالي به مرزهاي اقليم كردستان اعزام شده‌اند. در سطح منطقه هم تركيه به همراه ايران كه مرز مشترك با كردستان عراق دارند، مخالفت خود را با همهپرسي اعلام و بر حفظ يكپارچگي عراق تأكيد كردند. تركيه با هشدار به رهبران كرد گفته است كه در صورت حمله به تركمان‌هاي عراق، از گزينه نظامي استفاده مي‌كند. مردم كردستان از ترس بسته شدن مرزها و تحريم‌هاي عراق و تركيه، به فروشگاه‌ها و پمپ بنزين‌ها هجوم برده‌اند كه وضعيت نامساعدي را براي اين منطقه به وجود آورده است.
ساكنان اقليم كردستان عراق به رغم مخالفت‌هاي بين‌المللي ديروز در حالي به پاي صندوق‌هاي رأي رفتند كه فضاي پرتنشي بر اين منطقه حاكم بود. كردها ديروز 7 صبح در چهار استان اربيل، دهوك، سليمانيه، كركوك و مناطق كردنشين خارج از مرزهاي اداري منطقه كردستان، پاي صندوق‌هاي رأي حاضر شدند تا نظر خود را براي جدايي از عراق يا باقي ماندن در اين كشور اعلام كنند. به گزارش شبكه السومريه، كميسارياي عالي انتخابات 68 مركز رأي‌گيري را براي برگزاري اين همهپرسي اعلام كرده است و400 ناظر بين‌المللي و 2 هزار ناظر محلي و 159 رسانه خارجي و 500 رسانه داخلي اين روند را دنبال مي‌كنند. برگه رأي نيز داراي دو گزينه بله به استقلال و نه به استقلال است كه به چهار زبان كردي، عربي، تركماني و سرياني نوشته شده است. نتايج اوليه همهپرسي ۲۴ ساعت بعد از برگزاري آن(يعني امروز صبح) اعلام خواهد شد و اكثر كردها اطمينان دارند كه به رأي لازم براي جداكردن اقليم از عراق دست مي‌يابند. مسعود بارزاني، رئيس منطقه كردستان عراق و نجم‌الدين كريم، استاندار بركنار شده كركوك از نخستين مقامات كرد بودند كه رأي خود را درباره جدايي به صندوق انداختند. به گزارش العربي الجديد، بيش از 5 ميليون نفر حق مشاركت در اين همهپرسي را در استان‌هاي اربيل، دهوك، سليمانيه و حلبچه و نيز مناطق مورد منازعه در كركوك دارند، هرچند كه برخي منابع خبري اين تعداد را 3 ميليون و 900 نفر اعلام مي‌كنند. برگزاري اين همهپرسي درحالي است كه در روزهاي اخير برخي احزاب كرد خواستار تعويق آن شده بودند و در مخالفت با بارزاني گفته بودند كه اين همهپرسي را تحريم مي‌كنند. يكي از نمايندگان برجسته حزب كردي «التغيير»، ديروز با اعلام اينكه نمي‌تواند فساد، سرقت درآمدهاي نفتي و هدر رفتن بيت‌المال را ناديده بگيرد، با غيرقانوني خواندن «بارزاني» گفت كه همهپرسي جدايي را تحريم مي‌كند. اين همهپرسي در حالي است كه روز يك‌شنبه ايران و تركيه رزمايش نظامي در مرزهاي مشترك خود با كردستان عراق برگزار كردند تا آمادگي خود را براي مقابله با هرگونه ايجاد بي‌ثباتي در منطقه اعلام كنند.
تخلفات انتخاباتي
اگرچه بارزاني گفته بود كه مردم كردستان براي شركت در همهپرسي آزاد هستند اما بر‌خلاف اين ادعاها، ديروز در برخي حوزه‌هاي رأي‌گيري تخلفاتي گزارش شده است. به نوشته پايگاه خبري «دجله»، گزارش‌هايي درباره اقدام نيروهاي آسايش در كركوك منتشر شده بود كه خانواده‌هاي آوارگان جنگ‌زده پناهنده به اين شهر را تحت فشار قرار مي‌دهند تا به همهپرسي جدايي منطقه كردستان «بله» بگويند يا از شهر خارج شوند. ديده‌بان حقوق بشر عراق نيز در گزارشي اعلام كرد كه نيروهاي امنيتي وابسته به منطقه كردستان، بر خانواده‌هاي مذكور فشار آورده‌اند كه در اين همهپرسي شركت كنند. به همين دليل نيز بيش از 250 خانواده به دليل مخالفت با همهپرسي و رد شركت در تظاهرات حمايت از استاندار بركنار شده كركوك، طي دو روز گذشته از كركوك خارج شده‌اند. امي ال بيم مدير مؤسسه سازمان غيردولتي «آزادي الجيان» عراق هم از توزيع برگه‌هاي جهت‌دار چند ساعت قبل از آغاز روند همهپرسي در برخي مناطق رأي‌گيري خبر داد و گفت كه برگه‌هاي رأيي به شركت‌كنندگان در همهپرسي داده مي‌شود كه از قبل روي آنها گزينه «آري» انتخاب شده است. از سوي ديگر، نيروهاي پيشمرگه برخي از خانواده‌هاي عرب ساكن شهرستان شيخان را مجبور كرده‌اند در اين همهپرسي شركت كنند.
فرمان گزينه نظامي از سوي بغداد
مقامات عراق كه جدايي كردستان را تهديدي براي امنيت خود و منطقه مي‌دانند، گفته‌اند كه همه گزينه‌ها براي مقابله با كردها روي ميز است. به گزارش شبكه السومريه، حيدر العبادي، نخست‌وزير عراق كه پيش از اين نيز كردها را به كاربرد گزينه نظامي تهديد كرده بود، ديروز به نيروهاي امنيتي عراق دستور داد كه هر جا مردم عراق در مناطق تحت كنترل كردستان، مورد فشار قرار گرفتند تا در همهپرسي شركت كنند، مداخله كنند. نوري المالكي، معاون رئيس‌جمهور عراق همهپرسي جدايي را اعلام جنگ عليه وحدت عراق دانست و گفت كه دولت بايد تدابير لازم را براي توقف چنين اقداماتي كه غيرقانوني است، از طريق توقف گفت‌وگو با حاميان همهپرسي و تحريم جامع و فراگير آنها، اتخاذ كند. پارلمان عراق نيز ديروز از دولت عراق خواست نيروهاي ارتش را در مرزهاي اقليم مستقر كند. هادي العامري، دبير‌كل سازمان بدر عراق و از فرماندهان اصلي حشد‌الشعبي برگزاري همهپرسي جدايي كردستان را يك توطئه بزرگ توصيف كرد و گفت: «بايد مقابل اين توطئه بزرگ بايستيم و اجازه ندهيم اين توطئه به بار بنشيند». به گزارش الفرات نيوز، سيد عمار حكيم، رئيس ائتلاف ملي عراق هم با انتقاد از همهپرسي جدايي كردستان گفت: «ما همچنان در حال نبرد با داعش هستيم و همهپرسي در چنين اوضاعي، همانند خنجر داعش عمل مي‌كند.» همچنين تيپ 23 بسيج مردمي عراق موسوم به «الحشد‌الشعبي» براي مقابله با هر پيشامد ناگهاني به علت برگزاري همهپرسي راهي منطقه «طوزخورماتو» در استان صلاح‌الدين شد. هشدارها و اقدامات نظامي عراقي‌ها براي مقابله با جدايي كردستان، در دفاع از تماميت ارضي و براي جلوگيري از تجزيه عراق است. عراقي‌ها كه در سه سال گذشته براي اينكه تماميت ارضي خود را حفظ كنند هزينه‌هاي زيادي را در مقابل داعش متحمل شدند، معتقدند جدايي كردها به فروپاشي عراق منجر مي‌شود.
تهديد تركيه
رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه كه بيشترين انتقادها را از برگزاري همهپرسي كردستان كرده است، اين بار با زبان تندي كردها را تهديد كرد. اردوغان ديروز بار ديگر در سخناني اعلام كرد: «همان گونه كه با عمليات سپر فرات در شمال سوريه عمل كرديم، در صورت نياز در شمال عراق نيز از اقدام نظامي فروگذار نخواهيم كرد.» به گزارش روزنامه حريت، اردوغان تأكيد كرد: «تمامي گام‌هاي سياسي، تجاري و امنيتي را در مواجهه با همهپرسي اقليم كردستان عراق برداشتيم و هر گامي را كه لازم باشد، بر‌مي‌داريم.» اردوغان همچنين گفت: «به‌زودي روند خريد نفت از كردستان متوقف مي‌شود و مرز تركيه با كردستان كاملاً بسته خواهد شد». به گزارش خبرگزاري رويترز، مولود چاووش اوغلو، وزير امور خارجه تركيه هم روز دوشنبه طي هشداري اعلام كرد در صورتي كه جمعيت تركمان‌هاي عراق هدف حمله قرار بگيرند، آنكارا مداخله نظامي خواهد كرد. آنكارا خود را محافظ حقوق اقليت قومي تركمان‌هاي عراق مي‌داند و توجه خاصي به شهر نفت‌خيز كركوك نشان مي‌دهد. تركيه گفته است كه نتيجه همهپرسي را به رسميت نمي‌شناسد زيرا اين مسئله را تهديدي براي امنيت مناطق كردنشين خود مي‌داند. رسانه‌هاي تركيه هم ديروز گزارش دادند آنكارا عبور و مرور از عراق به سمت تركيه را مسدود كرده است.
كركوك در شرايط جنگي
اوضاع شهر كركوك و طوزخورماتور در استان نفت‌خيز كركوك به شدت متشنج شده و گروه بزرگي از افراد مسلح با لباس‌هاي كردي در سطح خيابان‌ها مستقر شده‌اند. برخي منابع گفتند كه اولين درگيري ميان نيروهاي وابسته به مسعود بارزاني و اتحاديه ميهني در شمال كركوك رخ داده كه طي آن يك نفر كشته شده است. به گزارش اسپوتنيك، همچنين منابع آگاه از محاصره تأسيسات نفتي در كركوك از سوي نيروهاي مسلح وابسته به بارزاني خبر دادند. اين اقدام پس از آن صورت گرفت كه بغداد از اربيل خواست كه تأسيسات نفتي مذكور را به دولت مركزي تسليم كنند. كركوك كه هنوز بخش‌هايي از آن مثل الحويجه، تحت اشغال گروه تروريستي داعش است، از جمله مهم‌ترين مناطق مورد منازعه اربيل با بغداد است. كردها اين شهر را سال 2014 و پس از عقب‌نشيني نيروهاي عراقي در مقابل پيشرفت‌هاي داعش، در اختيار خود گرفتند و تاكنون از تحويل آن به دولت مركزي خودداري كرده‌اند.
وضعيت نامساعد اقتصادي اقليم
همهپرسي جدايي كردستان كه با مخالفت گسترده بين‌المللي مواجه شده است، مي‌تواند وضعيت اقتصادي را در اقليم نامساعدكند. همچنان كه منابع خبري ديروز گزارش دادند كه بر اثر به وجود آمدن موج نگراني و وحشت در پي بسته‌شدن گذرگاه‌هاي مرزي، مردم در استان سليمانيه به فروشگاه‌هاي مواد غذايي و همچنين جايگاه‌هاي سوخت هجوم بردند. به گزارش شبكه القرطاس‌نيوز، يك منبع عراقي تأكيد كرد كه مردم به جايگاه‌هاي سوخت هجوم آورده‌اند كه اين مسئله به بروز بحران شديد ترافيك در جاده‌هاي منتهي به اين مراكز و همچنين ايجاد صفوف طولاني شده است. به گفته اين منبع، بنزين عملاً در بسياري از جايگاه‌هاي سوخت اقليم به اتمام رسيده است. اقليم كردستان با عراق، تركيه و ايران هم مرز است كه اين كشورها از روز يك‌شنبه در مخالفت با تصميم رهبران كرد براي جدايي، مرزهاي هوايي و زميني خود را به روي اقليم كردستان مسدود كردند و كردها با اين تحريم‌ها عملاً در محاصره قرار گرفته‌اند.
نتانياهو: استقلال كردها ذخيره استراتژيك براي اسرائيل است
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي كه تنها حامي جدايي كردها است، روز دوشنبه مدعي شد كه كردها ذخيره استراتژيك براي اين رژيم هستند. شبكه 2 تلويزيون رژيم صهيونيستي اعلام كرد كه نتانياهو يك ماه قبل به اعضاي كنگره امريكا گفته بود كه يك علت قانع‌كننده براي وي و اسرائيل جهت حمايت از كردها وجود دارد و آن عبارت است از اينكه كردها طرف‌هاي همپيمان اسرائيل هستند و در منطقه ميان عراق و تركيه، سوريه و ايران قرار دارند و اين مسئله يك ذخيره استراتژيك براي اسرائيل به حساب مي‌آيد. حمايت‌هاي اسرائيل از همهپرسي كردستان عراق تنها مربوط به نتانياهو نمي‌شود، چراكه گدعون ساعر، از برجسته‌ترين رقباي نتانياهو براي رهبري ليكود اظهار اميدواري كرده است كه اسرائيل كردستان عراق را به رسميت بشناسد! در همين حال روزنامه عبري زبان معاريو از يك نيروي موساد در كردستان عراق در سال‌هاي ۱۹۶۵ و ۱۹۷۵ نقل كرده است: «كردها مردمي هستند كه از 2هزار سال قبل حضور داشتند. آنها قبل از عراقي‌ها، ترك‌ها و سوريه‌اي‌ها نيز بوده‌اند. آنها حق تشكيل كشور مستقل را دارند.» دهها اسرائيلي داراي اصالت كردي نيز ديروز در خارج از سركنسولي امريكا در قدس اشغالي جمع شدند و حمايت خود را از تشكيل كشور كردها در عراق اعلام كردند.
منبع: روزنامه جوان
