میزان نوشت: از زمان اجرای برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام میان ایران و گروه پنج بعلاوه یک، تحریم های صنعت هوانوردی کشورمان مطابق با متن مندرج در این برنامه لغو شد.
در متن برنامه جامع اقدام مشترک آمده است :
«اجازه فروش هواپیماي مسافربري تجاري و قطعات و خدمات مربوطه به ایران از طریق اعطاي امتیاز در 1-1 موارد زیر داده خواهد شد: الف) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال هواپیماي مسافربري تجاري انحصارا با کاربري غیر نظامی، ب) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال قطعات یدکی و قطعات عمده براي هوایپماي مسافربري تجاري به ایران ، ج) ارائه خدمات تبعی، از جمله ضمانت، نگهداري، و خدمات تعمیر و بازبینی هاي ایمنی براي کلیه موارد مذکور، مشروط به اینکه قطعات و خدمات مجوز داده شده انحصارا براي هوانوردي تجاري مسافري مورد استفاده قرار گیرند»
با استناد به این متن، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران "هما" به عنوان شرکت هواپیمایی حامل پرچم کشورمان، مذاکرات خود را با تولید کنندگان بزرگ هواپیما در جهان آغاز کرد و در نهایت پس از طی مسیر طولانی برای اخذ مجوز اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا (اوفک) توانست قرارداد خرید 200 فروند هواپیمای پهن پیکر و باریک پیکر را با سه شرکت بوئینگ ، ایرباس و ATR نهایی کند.
نخستین قرارداد بزرگ خرید هواپیما میان ایران ایر و بوئینگ در 21 آذر 95 امضا شد و طی آن هما 30 فروند بوئینگ 777 و 50 فروند بوئینگ 737 مکس را به ارزش 16.6 میلیارد دلار (بر اساس فهرست قیمت کارخانه) به این شرکت سفارش داد.
بر اساس اعلام سایت رسمی شرکت بوئینگ این سفارش باعث پشتیبانی از 10 هزار شغل در آمریکا می شود.
قرارداد دوم برای خرید هواپیما بین هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و ایرباس در دی ماه 95 منعقد شد و طی آن سفارش خرید 100 فروند هواپیما شامل 46 فروند از خانواده ایرباس 320، 38 فروند از خانواده ایرباس 330 و 16 فروند از خانواده ایرباس 350 به شرکت ایرباس داده شد.
بنا بر اعلام رویترز ارزش این قرارداد بین 18 تا 20 میلیارد دلار تخمین زده می شود. (بر اساس نرخ مندرج در فهرست قیمت ایرباس)
سومین قرارداد برای خرید هواپیما میان هما و شرکت ATR در 24 فروردین 1396 به امضا رسید و بر اساس آن سفارش خرید 20 فروند هواپیمای کوتاه برد ATR72-600 به ارزش 400 میلیون دلار به شرکت ATR داده شد.
علاوه بر هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، شرکت هواپیمایی آسمان نیز قرارداد خرید 30 فروند 737 مکس را به ارزش 3 میلیارد دلار با بوئینگ نهایی کرد که مجموع ارزش قراردادهای خرید هواپیما از شرکت آمریکایی بوئینگ را به 19.6 میلیارد دلار رساند.
همچنین شرکت های زاگرس و ایرتور به ترتیب تفاهم نامه هایی را با ایرباس برای خرید 28 و 45 فروند هواپیما به امضا رسانده اند.
• تبلور بدعهدی آمریکا در فروش هواپیما به ایران
با وجود امضای قراردادهایی با ارزش بسیار بالا میان شرکت آمریکایی بوئینگ و شرکت های هواپیمایی ایرانی برای خرید ده ها فروند هواپیما که به گفته آمریکایی ها برای آن ها منافع بسیاری هم دارد، مجلس نمایندگان آمریکا با دو متمم پیشنهادی یک نماینده جمهوری خواه با هدف جلوگیری از فروش هواپیماهای تجاری به ایران موافقت کرد.
«پیتر روسکام» دو متمم در رابطه با بسته هزینه های دولتی در سال 2018 ارائه کرده بود که مشخصا استفاده از منابع مالی برای مجاز کردن مبادلات مالی فروش هواپیما به ایران را ممنوع کرده و اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا (اوفک) را از صدور مجوز فروش هواپیما به کشورمان منع می کند.
• وقتی آمریکایی ها منافع خودشان را هم زیر پا می گذارند!
شکی نیست که خرید هواپیما توسط کشورمان موجب افزایش کیفیت خدمت رسانی به مسافران و رونق صنعت گردشگری می شود اما این امر برای طرف غربی منافع بسیاری در حوزه اقتصادی دارد.
آمریکایی ها نباید فراموش کنند که ضرر آن ها از لغو احتمالی این قراردادها بیش از طرف ایرانی است، چرا که طی همه سال های تحریم شرکت های هواپیمایی ایرانی توانسته اند نیازهای خود را برطرف کنند و تحریم ها اگرچه مشکلاتی را برای صنعت هوانوردی کشورمان ایجاد کرده بودند، اما هرگز موجب زمینگیری این صنعت در ایران نشده و هم اکنون نیز هواپیماهای مدرنی که در دوران تحریم ها خریداری شدند در ناوگان هوایی کشورمان مشغول خدمت رسانی هستند.
پس این قبیل اقدامات که تنها شبیه به یک جنگ رسانه ای است، بیش از آنکه برای طرف ایرانی ضرر داشته باشد می تواند موجب زیان رساندن به اقتصاد آمریکا شود و بسیار مضحک است که نمایندگان مجلس آمریکا منافع کشورشان را زیر پا گذاشته و چنین اقدامی کرده اند!
• فعالیت شرکت های ایرانی خریدار هواپیما تحت دستورالعمل های یاتا
مجلس نمایندگان آمریکا با بهانه واهی، "استفاده ایران ازهواپیماهای مسافربری برای ارسال تجهیزات و سلاح به سوریه" این دو متمم را تصویب کرده است.
به نظر می رسد قانون گذاران آمریکایی دچار فراموشی شده و یادشان رفته شرکت های هواپیمایی ایرانی خریدار هواپیما تحت دستورالعمل های انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی "یاتا" فعالیت می کنند و گزارش های خود را به صورت سالیانه به این انجمن ارائه می دهند.
در اینجا بد نیست اشاره ای کنیم به ماجرای حمل نظامیان ناتو با یک فروند هواپیمای تجاری که با هوشیاری قرارگاه پدافند هوایی کشورمان پس از ارائه اطلاعات غلط در فرودگاه بندر عباس به زمین نشانده شد و این ماجرا نشان می دهد آمریکایی ها خودشان از هواپیمای تجاری برای جابجایی نظامیان استفاده می کنند!
