«متعهد»
(آشتی با ازدواج)
نویسنده: الیزابت گیلبرت
مترجم: مهرداد بازیاری
ناشر: هرمس؛ چاپ اول 1395
339 صفحه؛ قیمت 7000 تومان
 
*****

کتاب «متعهد» با عنوان فرعی «آشتی با ازدواج» اثر الیزابت گیلبرت، نویسنده‌ی «بخور، دعا کن، عشق بورز» از دیگر آثار متفاوتی است که نشر هرمس منتشر کرده است. این کتاب را هم مهرداد بازیاری برگردانده است. از او به تازگی کتابی نیز با عنوان «قصر شیشه‌ای» نوشته جینت والز خواندیم، اثری که همچون «متعهد» غیر داستانی بود و و همچون «متعهد» کتابی پرفروش. الیزابت گیلبرت، نویسنده‌ی کتاب «متعهد» پیش از این هم با کتاب «بخور، دعا کن، عشق بورز» به فهرست پرفروش‌های نیویورک تایمز پیوسته بود. از آن کتاب فیلمی نیز با همان عنوان ساخته شد. کتاب «متعهد؛ آشتی با ازدواج» دومین کتاب بیوگرافیک اوست که در سال 2010 منتشر شد.

الیزابت گیلبرت خود در توضیح ماهوی اثرش نوشته است: «این کتاب اثری غیر داستانی است. من تا جایی که می‌شده است همه گفتگوها و وقایع را بازسازی کرد‌ه‌ام، اما گاهی – برای حفظ پیوستگی ماجراها- وقایع و گفتگوهایی را که چندین روز به طول انجامیده است در یک رویداد خلاصه کرده‌ام. علاوه برآن، اسامی تعدادی از - نه همه- شخصیت‌ها را برای حفظ حریم خصوصی آن‌ها تغییر داده‌ام. به این دلیل که فکر می‌کردم شاید آدم‌هایی که اتفاقی سر راه من قرار گرفته‌اند نخواهند بعدا اسمشان را در یک کتاب ببینند.» با این همه باید اذعان کرد الیزابت گیلبرت نویسنده‌ای قصه گوست. بله، مبنای داستانی او رویدادهای واقعی است و او در زمره نویسندگان آثار مستند به حساب می‌آید اما پرداخت او، طرح ریزی ساختمان اثر و خرده روایت‌هایی که وارد جریان اثرش می‌کند کاملا روایی، جذاب و داستان وار است.

از آن‌جایی که این اثر اتوبیوگرافی‌ای مستند به حساب می‌آید تجربه‌های حقیقی نویسنده اهمیت ویژه‌ای در آن پیدا می‌کند، به خصوص که این تجربیات تلخ و برای مولف اثر آسیب زننده بوده است. مثلا خود او جایی می‌گوید: «وابستگی من به مردها به زندگی خصوصی‌ام نیز کشیده شده بود. این موضوع اغلب مشکلات و پیچیدگی‌های خاصی به همراه داشت...» الیزابت گیلبرت با اشاره به تجربه پیشینش در نوشتن می‌نویسد: «مویم را کوتاه و سینه‌ام را صاف می‌کردم و یک چسب زخم زیر لب پایینم می‌چسباندم؛ همه برای فرو رفتن در جلد مردها و تلاش برای درک رازهای اغوا کننده‌ی آن‌ها.» و حالا در کتاب «متعهد» مستقیما از زندگی خودش بهره می‌برد و تجربه‌هایش را با لعابی داستانی در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد.

در کتاب «متعهد» دنبال پیام‌هایی که مستقیما مسئله ازدواج را هدف گرفته باشند، نباشید. گیلبرت نویسنده‌ای حرفه‌ای است و می‌داند که به این شکل نمی‌تواند توجه مخاطب را نسبت به اثرش و همین طور سوژه‌ای که در این کتاب پرورده، جلب کند. او روایات بلندی از آشنایی‌اش با مردی که دوستش دارد، برای ما تعریف می‌کند، بی کم و کاست، و به این شکل آنچه که در نظر دارد را به صورت حقیقی در برابر چشمان‌مان تصویر می‌کند. مردی که او دوستش دارد همچون خود تجربه‌ی تلخی از ازدواج دارد. آن‌ها می‌دانند که دیگر نمی‌توانند با برداشتن گامی نامعقول تجربه تلخ‌شان را تکرار کنند چون هر دو دوره‌‌ی بلند مدت افسردگی بعد از طلاق را تجربه کردند. روند رو به رشد ارتباط صمیمی این دو کاراکتر کتاب «متعهد» آن قدر طبیعی در ذهن ما تجلی می‌یابد که در پایان کتاب متوجه چگونگی شکل گیری رابطه عمیق بین این دو نفر نمی‌شویم.

گیلبرت با توجه به تجربیاتش در این زمینه به خصوص به خودبی توانسته از پس تحلیل و واکاوی مسائل بین فردی پیرامون مسئله ازدواج بربیاید. درست است که او در کتاب «متعهد» دائم در حال روایت داستانی است که بر او و شوهرش گذشته، اما تقریبا در هر صفحه‌ی کتاب نکته‌ی مهمی گوشزد می‌شود که مخاطب می‌تواند از آن بهره بگیرد.

ویژگی ممتاز کتاب الیزابت گیلبرت این است که شبیه کتاب‌های هم‌سنخ یا به اصطلاح روانشناسی و مشاوره‌ای نیست. در این کتاب خبری از گزاره‌های کلیشه‌ای و حرف‌های شعاری نیست و شما می‌توانید از خواندن داستانی واقعی که متعاقب آن تجربه‌ای اصیلی نصیب‌تان می‌کند، بهره ببرید.

این در حالی است که الیزابت گیلبرت در روایت اول شخص خود توانسته شخصیتی کاملا مستقل و پخته‌ای نیز به وجود بیاورد. شوهر او که در تمام داستان او حکم یک نامزد یا به عبارت بهتر یک دوست را دارد نقش بسیار مهمی در ایجاد رابطه دوستانه آن دو دارد. او مردی با انتظارات و خواسته‌های معقول است که به ما نشان می‌دهد چگونه می‌توان به ای حد از آرامش رسید. نکته‌ی مهم در این بین این است که روند شخصیتی مردِ داستان که کاراکتری برزیلی است به آرامی در برابر ما شکل می‌گیرد. زوج داستان ما در ابتدا نمی‌توانند به صورت دائم در کنار هم باشند، چون دوست برزیلی الیزابت مجوز اقامت دائم در آمریکا ندارد. این مسئله به تدریج مشکل اصلی ای نزوج خوشبخت می‌شود. به این واسطه آن‌ها دیگر نمی‌توانند به صورت دائم نزد هم بمانند و بعد از چندی به خاطر تکرار سفرهای پیاپی نامزد الیزابت، پلیس مهاجرت آمریکا ورود او را به خاک آمریکا ممنوع می‌کند. زوج درمانده نمی‌دانند چه بکنند، و اینجاست که بنا به پیشنهاد یکی از همین کارمندان پلیس مهاجرت آن‌ها به ازدواج فکر می‌کنند. آن‌ها باید با توجه به تجربه تلخ ازدواج اول‌شان به این فکر کند که چطور می‌توانند بار دیگر ازدواج کنند و شریک زندگی هم باشند. این مسئله به شکل طبیعی و با ظرافت نویسندگی الیزابت گیلبرت طی داستان «متعهد» بررسی می‌شود. مخاطب با این کتاب می‌تواند راهکارهای مناسبی برای انتخاب شریک زندگی‌اش پیدا کند. کتاب «متعهد» می‌تواند مسئله ازدواج را به شکل ساده اما موشکفانه‌ای برای خواننده این کتاب واکاوی کند.

این کتاب، می‌تواند برای همه مخاطبانی که مسئله ازدواج، برای‌شان مسئله‌ای هراس آور و گنگ است، مفید باشد.