به گزارش آنا، یوست هیلترمن، مدیر بخش خاورمیانه‌ای گروه بین‌المللی بحران در گفت‌وگو با اندیشکده کارنگی به تشریح اقدام کردها در برگزاری همه‌پرسی جدایی از عراق پرداخت.
وی درباره اینکه «چگونه باید به تصمیم مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق درباره برگزاری همه‌پرسی 21 سپتامبر (3 مهر) و تشکیل یک دولت کُردی نگاه کرد؟» گفت: «وضعیت محیطی رفراندوم غیر الزام‌آوری که اقلیم کردستان را از دولت عراق را جدا و چندین منطقه را با خود درگیر می‌کند، بسیار پیچیده است. تردیدی وجود ندارد که بیشتر کردها معتقدند تشکیل دولت کردی راهی برای حل مشکلاتی است که به‌طور مداوم گریبانگیر مناطق کردنشین بوده است، اما کدام گروه از کردها در این رایزنی‌ها دخیل هستند؟ کدام منطقه یا مناطق؟ با رهبری چه کسی؟»
وی افزود: «کردها پروژه‌ای سیاسی با هدف ایجاد دولتی که دارای یک ملت باشد ندارند و تنها به ریشه‌های تاریخی خود متوسل می‌شوند و می‌خواهند تداعی‌گر امپراطوری عثمانی باشند. بحث درباره استقلال کردها محدود به یک منطقه کوچک می‌شود که بخشی از ترکیه فعلی است. کُردها می‌گویند به آن‌ها طبق معاهده سال 1920 وعده داده شده بود منطقه‌ای بزرگ داده شود ولی سه سال بعد معاهده لوزان امضاء شد که توافق قبلی را نقض می‌کرد. در سال 1946، گروهی از قومیت‌های کرد به رهبری مصطفی بارزانی از تشکیل رژیم کردی کوچک و مستقلی در منطقه کوچکی از ایران، با عنوان جمهوری مهاباد خبر دادند که عمر زیادی نداشت و زود منحل شد. در حال حاضر مسعود، فرزند مصطفی تلاش‌های جدیدی را برای تحقق رویای استقلال آغاز کرده است و این تلاش تنها شامل مناطق کردنشین عراق می‌شود. باوجود اختلافات فرهنگی، زبانی و سیاسی عمیق میان مناطق تحت کنترل بارزانی و منطقه معروف به سوران که پایتخت آن در سلیمانیه قرار دارد، به نظر می‌رسد این هدف دور از دسترس باشد. کردهای سوران موافقت اولیه خود را با استقلال کردستان اعلام کرده‌اند، ولی آن‌ها در عمل نمی‌خواهند زیر بلیت بارزانی باشند.»
این کارشناس امور کُردها با بیان این مقدمه به موضوع انشقاق میان کردها در موضوع همه‌پرسی پرداخت و درباره اینکه «درخواست بارزانی برای برگزاری همه‌پرسی تا چه حد با استقبال کردهای عراق مواجه می‌شود؟» گفت: «شورای رهبری اقلیم کردستان که خواستار برگزاری رفراندوم شده، تنها شامل بارزانی و حزب دموکرات کردستان است که خود بارزانی سرپرستی آن را برعهده دارد. آن‌ها از پوشش حکومت اقلیم کردستان که به‌طور کامل بر آن تسلط دارند استفاده می‌کنند، ولی این اقدام با مشروعیت کامل همراه نیست، چرا که دیگر شریک آن‌ها در حکومت اقلیم یعنی حزب ائتلاف میهنی کردستان و جنبش گوران (التغییر) که مقرشان در سلیمانیه واقع است، مخالف برگزاری رفراندوم تا دو سال آینده هستند.»
وی افزود: «این نخستین رفراندومی نیست که درباره استقلال کردستان برگزار می‌شود. احزاب کرد رفراندوم دیگری را در سال 2005 برگزار کرده بودند که با موافقت کردها همراه شد ولی رفراندوم دوم، ضرورتی ندارد بلکه شاید از روی بی‌تدبیری باشد، آن هم در بازه زمانی‌ای که به نظر می‌رسد کردها دچار بیشترین انشقاق از سال 2005 تاکنون هستند. باوجود این، بارزانی معتقد است پیش از اینکه وارد قمار مذاکره با بغداد درباره ایجاد دولت کردی شود، نیاز است کردها از استقلال اقلیمشان حمایت کنند.»
مولف کتاب «یک اقدام سمی؛ آمریکا، عراق و حمله شیمیایی به حلبچه (A Poisonous Affair: America, Iraq, and the Gassing of Halabja) که برای نخستین‌بار در سال 2007 منتشر شده بود، درباره زمان برگزاری همه‌پرسی گفت: «به نظر می‌رسد دلیل عجله بارزانی در برگزاری رفراندوم و تعجیلش در مذاکرات کنونی اعتقادش به این باشد که زمان کنونی مناسب‌ترین وقت است، یا اینکه ممکن است اکنون آخرین شانس او برای برگزاری چنین رفراندومی باشد، یا اینکه (اگر چنین اقدامی انجام نخواهد) بار دیگر همه درها و فرصت‌ها به رویش بسته خواهند شد. بارزانی برای درک وضعیت منطقه‌ای که به سرعت در حال تغییر است، نیاز به پیش‌گویی ندارد، تحولاتی که به سرعت رخ می‌دهند و لزوما به سود کردها نیستند. آمریکا بعد از گذشت سال‌ها از اشغال عراق در سال 2003، تبدیل به هم‌پیمانی قوی برای حزب دموکراتیک و ائتلاف میهنی کردستان شده است، ولی حمایت‌هایش منوط به خدمت‌رسانی این دو حزب به مناقع راهبردی آمریکا است. اولویت‌های واشنگتن در منطقه لحظه به لحظه تغییر می‌کند، زمان باراک اوباما چیز دیگری بود و اکنون در زمان ترامپ چیز دیگری است.»
وی افزود: «بارزانی باید نگران خیلی موضوعات و ابهامات باشد، ازجمله اینکه آیا با شکست نظامی داعش در عراق و سوریه، آمریکا نیازی به حمایت از حزب دموکراتیک کردستان برای ورود به جنگ نیابتی پیدا می‌کند؟ آیا آمریکا به کردستان عراق نیازمند است تا مانع از نفوذ ایران در منطقه شود؟ آیا واشنگتن مایل است تا نقش مستقیم در منطقه ایفا کنید، آن هم در زمانی که ایران و ترکیه تصمیم به استفاده از اقلیم کردستان به‌عنوان منطقه جنگ نیابتی گرفته‌اند؟»
مدیر بخش خاورمیانه‌ای گروه بین‌المللی بحران در ادامه این گفت‌وگو درباره موضع ایران و ترکیه نسبت به برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان گفت: «مجموعه عواملی که ذکر کردم و همچنین عوامل منطقه‌ای تلاش‌های انجام شده را برای سازماندهی رفراندوم در منطقه کردی و در بخشی از قلمروهای مورد اختلاف پیچیده خواهد کرد، چه اینکه بارزانی قصد انجام آن را دارد. مهم‌ترین عوامل منطقه‌ای این است که کشورهای همسایه قاطعانه مخالف تفکر ایجاد دولت کردی هستند. این عوامل می‌تواند مانع از برگزاری رفراندوم یا تضعیف مشروعیت محلی آن از جمله در مناطق مورد اختلاف شود.»
وی افزود: «از سوی دیگر ایران به صراحت مخالفت خود را با استقلال کردها، پیوستن کرکوک به مناطق کردی و برگزاری رفراندوم اعلام کرده است. ترکیه نیز با این موضوع مخالفت کرده، اما خوشحال است که ایران که وزنه سنگینی (در منطقه) به‌شمار می‌رود در این موضوع با آن‌ها همسو است.»